به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار ایرنا، سیدضیاء هاشمی دارای دکترای جامعه شناسی و نیز عضو هیات علمی دانشگاه تهران در یازدهمین برنامه چهل سال با رسانه ها با موضوع «رسانه ها و مسئولیت اجتماعی» تصریح کرد: مسئولیت اجتماعی رسانه به معنای نقدپذیری و مسئولیت پذیری است. ما باید از رسانه های مستقل حمایت کنیم و استقلال حرفه ای آنها را به رسمیت بشناسیم.

سلسله برنامه‌ های چهل سال با رسانه ها به مناسبت چهل سالگی انقلاب اسلامی از چندی قبل در فرهنگسرای رسانه و شبکه های اجتماعی پایتخت تدارک دیده شده است که یازدهمین برنامه آن روز سه شنبه (دیروز) میزبان دکتر هاشمی مدیرعامل ایرنا، دکتر عباس سلیمی نمین مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران و دکتر اکبر نصراللهی رئیس دانشکده علوم و ارتباطات رسانه با اجرای «فرید محمدی» از مجریان صداوسیما بود که با محوریت رسانه ها و مسئولیت اجتماعی به گفت وگو پرداختند.

مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی در ادامه سخنان خود در این نشست گفت: رسانه حق سوال دارد اما خودش هم باید در معرض سؤال قرار گیرد یعنی رسانه هم نقاد و هم نقدپذیر باشد.

وی با اشاره به اینکه رسانه در مقابل قدرت به عنوان چشم و گوش مردم معرفی می شود گفت: رسانه زبان مردم هم باید باشد تا مطالبه مردم را مطرح کند، همانگونه که  متولی شفاف سازی و افزایش آگاهی در جامعه است.

استاد دانشگاه تهران  با بیان اینکه در دنیای مدرن، رسانه خود یکی از کانون ها و ابزار قدرت به شمار می رود افزود: رسانه باید بتواند در مقابل تعهدات اجتماعی خود نیز پاسخگو باشد.

هاشمی ادامه داد: البته براساس اصول علمی، رسانه ها باید نسبت به دقت و صحت مطلب خود پاسخگو باشند و برای صحت و دقت باید از استقلال حرفه ای برخوردار و مطلب صحیح و قابل نقد و ارزیابی را ارایه کنند.

به گفته وی، امروز با تنوع و تکثر رسانه ای بخصوص در حوزه فضای مجازی رو به رو هستیم و اخبار جعلی و مطالب غیرواقعی  هم در رسانه ها منعکس می شود؛ مسئولیت اجتماعی ناظر بر این است که رسانه پاسخگوی رفتار خودش باشد و در ازای این مسایل، حرفه ای و کارشناسانه عمل کند.

* رسانه دولتی به معنای روابط عمومی دولت نیست

وی با بیان اینکه رسانه ها تعهدات اجتماعی دارند، در پاسخ به اظهارات یکی از کارشناسان برنامه درباره عملکرد رسانه های دولتی بیان کرد: رسانه دولتی به معنای روابط عمومی دولت نیست.

مدیرعامل ایرنا تصریح کرد: رسانه در ذات خود نیاز دارد که استقلال حرفه ای داشته باشد و رسانه دولت هم مشمول همین حکم است.

وی ادامه داد: رسانه ها باید حقایق را منتشر کنند و اگر سخنگوی حزب یا نهادی خاص باشند و به بلندگوی آن نهاد تبدیل شوند، دیگر مستقل نیستند و اعتماد و اعتبارشان را  به عنوان بزرگترین سرمایه شان، از دست می دهند.

هاشمی بیان کرد: ایرنا رسانه دولت- ملت است و اگر می خواهد موفق باشد باید اینچنین باشد؛ تلویزیون نیز که سالانه مقدار بسیار زیادی از بیت المال را مصرف می کند، اگر  مرجعیت رسانه ای نداشته باشد، هیچ خدمتی به نظام نخواهد کرد.

وی تصریح کرد: اگر می خواهیم مدافع حقوق ملت باشیم باید در رسانه ها استقلال حرفه ای خود را حفظ کنیم.

مدیرعامل ایرنا همچنین گفت: خبرگزاری های سایر نهادها و سازمان ها هم باید استقلال حرفه ای داشته باشند و خبرگزاری وابسته به یک قوه، نهاد یا سازمان نمی تواند حکم روابط عمومی آن را داشته باشد زیرا در این صورت نمی تواند رسالت حرفه ای خود را انجام دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه و در واکنش به اظهارات یکی دیگر از کارشناسان درباره پیاده سازی موارد علمی و دانشگاهی در عرصه های میدانی توضیح داد: آنچه در دانشگاه و تحقیقات علمی ارائه می شود برای اجرا کردن است ولی شگفت آور است که برخی دوستان می گویند اینها مباحث دانشگاهی است و در مقام عمل قابل اجرا نیستند.

وی در ادامه با بیان اینکه دانشگاه ها محل ایده پردازی هستند، تصریح کرد: اگر قرار نیست این ایده های دانشگاهی و علمی اجرایی شوند اصلا چه دلیلی برای طرح آنها وجود دارد.

هاشمی اضافه کرد:  البته هر رسانه از منظر خود به تولید و انتشار محتوا می پردازد و رسانه ها تنوع و تکثر دارند که این به نفع رسانه است؛ اما رسانه ها همواره باید صداقت، دقت و استقلال حرفه ای داشته باشند.

هاشمی گفت: خبرگزاری ایرنا، رسانه نظام و دولت است نه یک رسانه حزبی. تلویزیون هم نباید حزبی و جناحی باشد.

وی افزود: در تلویزیون چند برابر برخی وزارتخانه ها هزینه می شود اما اقبال ندارد؛ تلویزیون یک سرمایه و رسانه ملی است و باید رسانه ملت باشد.

مدیرعامل ایرنا همچنین در پاسخ به اظهارات دیگر کارشناسان درباره ضرورت پرداختن رسانه های دولتی ازجمله خبرگزاری دولت به مسائل مختلف اجتماعی مانند ریزگردها و آلودگی هوا گفت: اگر رسانه ها در این حوزه کاری انجام نداده اند کم کاری کرده اند؛ خود من  در مقاله ای با عنوان «علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد» در مورد ریزگردها و قطع آب در خرمشهر، موضوع را نقد کردم؛ اما چه کسانی مسئول هستند؟  همه مسئولان باید پاسخگو باشند.

وی ادامه داد: وقتی می گوییم مسئولان، بخشی از آنها مسئولان دولت هستند؛ قوه قضاییه و مقننه هم بخشی دیگر هستند.

هاشمی با طرح این پرسش که نیروهای مسلح به عنوان حافظان امنیت این سرزمین آیا نقد ندارند؟ مجموعه های فرهنگی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و حوزه های علمیه هزارساله که به آنها افتخار می کنیم، آیا نباید در ازای عملکردشان  در معرض نقد قرار گیرند؟ رسانه ها هم باید در حوزه مسائل زیست محیطی پاسخگو باشند.

وی ادامه داد: اخیرا در حادثه دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات ۱۰ جوان جان باختند؛ تلویزیون با این مسأله چگونه برخورد کرد؟ رسانه ها باید چنین مسائلی را از مسئولان مطالبه کنند تا آنها پاسخگو باشند؛ کار در رسانه هزینه بر است اما رسانه ها باید استقلال حرفه ای داشته باشند.

مدیرعامل خبرگزاری ایرنا همچنین در پاسخ به اظهارات یکی از کارشناسان درباره نقش نهادها و رسانه ها در بحث آلودگی هوا تصریح کرد: طبیعی است؛ شهردار امروز و شهرداری که ۱۲ سال شهردار بود همه باید پاسخگوی مسائل و مشکلات باشند؛ همه اینها حق الناس است؛ به نظر من مبنای دینی عملکرد رسانه های کشور، امر به معروف و نهی از منکر است و ما باید همراه با این رویکرد اشکال ها را ببینیم.

مدیرعامل خبرگزاری ایرنا در بخش دیگری درباره کارکرد نظارتی رسانه ها نیز تصریح کرد: رسانه ها باید در بحث نظارتی شجاعانه تر و خلاقانه تر فعالیت داشته باشند تا اعتماد مخاطب را جلب کنند و مرجعیت رسانه ای داشته باشند.

وی ادامه داد: البته قرار نیست رسانه بار همه را به دوش بکشد بلکه حوزه های اجرایی و دستگاههای نظارتی نیز باید کارشان را بدرستی انجام دهند.

مدیرعامل ایرنا افزود: رسانه ای که به طور مرتب فقط دولت را تخریب می کند ولی متولیان برخورد با مسائل و آسیب های اجتماعی  که قدرت کنترلی و قضایی دارند را نقد نمی کند، به رسالت حرفه ای خود عمل نکرده است.

وی وجود تنوع فکری در رسانه ها را مفید دانست و گفت: اما در حوزه منافع ملی با وجود این تنوع فکری باید مشترک عمل کنیم و تنوع فکری نباید اجازه دهد که در مسائل کلان از حرکت در مسیر دفاع از آرمانها و منافع ملی فاصله بگیریم.

هاشمی گفت: البته رسانه ها در سال های گذشته نقاط قوت و کارهای خوبی داشته اند؛ از جمله در برخی آسیب های اجتماعی مثل کارتن خوابی و فقر در حاشیه شهرها  ورود کردند و به این مسائل پرداخته شد.

وی افزود:  زمان مخفی کردن خبر گذشته و اگر ما اخبار واقعی و دقیق را مطرح نکنیم، دیگران بدون توجه به منافع ملی ما و با دخل و تصرف در واقعیت، به نشر اخبار می پردازند.

*سلیمی نمین: رسانه باید در قبال مخاطب متعهد باشد

به گزارش ایرنا سلیمی ‌نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران نیز در این نشست گفت: هر رسانه اعم از اینکه دارای چه گذشته ای باشد تعهدی در قبال مخاطبانش به عنوان حلقه واسطه دارد.

این روزنامه نگار پیشکسوت  افزود: رسانه ها باید قدرت انعکاس رویدادها را به صورت صادقانه داشته باشند.

سلیمی نمین تصریح کرد: رسانه ها را به چند دسته دولتی با بودجه عمومی، حزبی، رسانه های وابسته به کانون قدرت های اقتصادی پنهان، رسانه های دارای نگاه اقتصادی و کاسب کارانه بدون نگاه حرفه ای و رسانه هایی که رسالت فرهنگی برعهده دارند تقسیم می شوند.

وی افزود: شما از رسانه های دولتی انتظار دارید که بیشتر نسبت به سیاست های دولتی تبیینی عمل کنند و انتظار ندارید که وجه انتقادی آنها بیشتر باشد، نه اینکه انتقاد نداشته باشید و طبیعتا نمی توانند مثل یک رسانه مستقل نسبت به دولت عمل کنند.

سلیمی نمین افزود: طبیعتا از خبرگزاری جمهوری اسلامی انتظار نداریم مثل یک رسانه حزبی برخورد کند، باید نگاه منصفانه و منطقی داشته باشد که ضمن حفظ رضایت دولت، مردم را هم راضی نگه دارد و مسئولیت اجتماعی خود را نیز بشناسد.

به گفته وی، اما رسانه هایی که به قدرت های اقتصادی پنهان متکی هستند، نه وظیفه تبیینی خود را دنبال می کنند و نه وظیفه انتقادی و مسئولیت های اجتماعی شان را انجام می دهند.

وی افزود: سالمترین کار رسانه ای که روز به روز تضعیف می شود، رسانه هایی هستند که با انگیزه حمایت از امور جامعه و ارتقای آگاهی های جامعه فعالیت می کنند؛ این رسانه ها باید به جایگاهی برسند که مردم آنها را بیشتر بشناسند.

مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران بر ضرورت سلامت فعالیت رسانه ها تاکید کرد و گفت: نباید اجازه داد که برخی روابط عمومی ها رسانه ها را فاسد کنند.

وی افزود: باید رسانه ها را به عنوان نهادی که میان مردم و حوزه های رسمی پیوند ایجاد می کنند، به رسمیت بشناسیم اما هنوز این اتفاق نیفتاده و حتی گاهی در تخریب آنها قدم بر می داریم.

سلیمی نمین در بخش دیگری از سخنان خود درباره ضرورت ورود رسانه ها به آسیب های اجتماعی و نقش رسانه ها در مسئولیت های اجتماعی گفت: آسیب های اجتماعی دارای سطح و عمق هستند؛ رسانه ها بیشتر در سطح فعالیت کرده اند تا عمق.

وی افزود: رسانه های حزبی نه تنها وارد این مسائل نمی شوند بلکه مسیر جامعه را نیز منحرف می کنند.

به گفته وی، برخی رسانه ها گاهی مدیری را اسوه می کنند که نگاه مناسبی به فقر و بی عدالتی ندارد؛ همچنین برخی احزاب با رسانه هایشان نگاه سرمایه داری را ترویج می دهند.

سلیمی نمین در مورد حادثه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی نیز گفت: در دوره ای که این واحد دانشگاه به اشغال زمین ها می پرداخت، برخی رسانه ها رغبتی به پرداختن به این مسائل نداشتند و سکوت کردند.

وی افزود: همچنین وقتی زمان ارائه بودجه می شود رسانه ها به بودجه برخی موسسات متمرکز می شوند افکارجامعه را منحرف می کنند درحالی که سهم کل بودجه فرهنگی موسسات در برابر سایر ردیف ها کمتر از یک درصد است.

*نصراللهی: رسانه ها باید منصف و حرفه ای باشند

به گزارش ایرنا در ادامه این نشست نصراللهی استاد دانشگاه نیز تاکید کرد: نقش پاسخگویی برای همه رسانه ها تعیین شده است و زمانی که مسئولیت اجتماعی مطرح می شود به این معناست که رسانه ها تا چه اندازه در ایجاد فضای حرفه ای، دقت و سرعت و در قبال وظایف شان پاسخگو هستند.

وی افزود: یکی از نقش های رسانه، اطلاع رسانی، آموزش، سرگرمی و نقش نظارتی است؛ رسانه ها چقدر در این زمینه ها موفق بوده اند؟

این کارشناس رسانه گفت: رسانه ها باید به موازات دستگاههای نظارتی بر عملکرد مسئولان و چشم اندازها و برنامه هایی که در کشور طراحی می شود، نظارت داشته باشند و مطالبات مردم را از آنها پیگیری کنند.

نصراللهی اظهارداشت: موضوعاتی که در دانشگاه مطرح می شود با حوزه اجرا و عمل متفاوت است؛ چه اشکالی دارد که خبرگزاری جمهوری اسلامی سخنگوی دولت باشد و خدمات دولت را بخوبی انعکاس دهد و حتی به دولت کمک کند تا متوجه ضعف هایش شود و بتواند آن را اصلاح کند؛ در عمل هیچ رسانه ای نمی تواند مستقل باشد.

وی افزود: انتظاری که از همه گروه های رسانه ای می رود این است که منصف باشند و اصول حرفه ای را رعایت کنند.

نصراللهی گفت: البته رسانه ها در چهار دهه پس از انقلاب اسلامی توانسته اند مسئولیت هایی را انجام دهند و باوجود کارهای خوبی که از آنها شاهد بوده ایم اما رسانه هایی در طراز انقلاب نبوده اند.

وی با اشاره به اینکه رسانه ها باید نسبت به عملکرد گذشته، کنونی و آینده خود پاسخگو باشد، گفت: مسئولیت سطوح مختلفی دارد که می توان به مسئولیت در برابر خدا، خویش و خانواده، دیگران، طبیعت و محیط زیست اشاره کرد.

به گفته این کارشناس رسانه رسانه ها در برخی موارد ازجمله بحران ها و مخاطرات یا چالش های زیست محیطی آنچنان که باید موفق عمل نکرده اند.

وی با اشاره مصداقی به مساله ریزگردها در خوزستان در سال های گذشته تصریح کرد: رسانه ملی(صداوسیما) و خبرگزاری جمهوری اسلامی آیا حق پرداختن به این موضوعات را نداشتند؟

به گفته وی رسانه های رسمی نباید مستقل از مردم باشند؛ اگر مسئولان کارشان را درست انجام ندهند رسانه ها باید وارد میدان شوند و با آزادی کامل و بدون نگرانی به مسئولان کمک کنند.

نصراللهی همچنین تاکید کرد: البته آستانه تحمل مسئولان نیز باید افزایش یابد و متأسفانه در این امر قوه قضاییه آستانه تحمل پایینی دارد.

بنابر اعلام فرهنگسرای رسانه و شبکه های اجتماعی وابسته به سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، نشست های تخصصی چهل سال با رسانه ها در ۲ بخش با موضوع مدیریت فضای فرهنگی و بررسی تجربیات بخش های مختلف رسانه ای کشور در دست برگزاری است.