به گزارش روابط عمومی ایرنا، «محمد رستم پور» پژوهشگر معارف اسلامی و دکترای علوم سیاسی روزهای دوشنبه در سلسله گفتارهای مذهبی - فرهنگی فرازهایی از صحیفه سجادیه را بیان می کند که در ادامه جلسه هفته های گذشته به دعای پنجم صحیفه سجادیه و چرایی و شیوه درست دعا کردن پرداخت.
تاکنون سه شماره از تشریح محورهای دعای هشتم صحیفه سجادیه با عناوین "ترس از فتنه فرزند و سوء ولایت"، "پرهیز از خیانت و گمان بد به دیگران" و "پرهیز از عُجب، اسراف و ضرورت دعا برای همگان" در تارنمای روابط عمومی سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی منتشر شده است و آنچه در ذیل می آید مشروحی از فرازهای دعای پنجم صحیفه سجادیه است:
چرا اهل بیت دعا می کردند؟
اهل بیت(ع) هم علم غیب داشتند و هم به رحمت الهی متصل بودند پس چرا دعا می کردند؟ آیا دعا می کردند که ما آن ها را الگو قرار دهیم یا آن ها هم حاجتی داشتند یا قصد داشتند چگونگی دعا کردن را بیاموزند؟ آیه ۷۷ سوره فرقان به این پرسش پاسخ می دهد که "قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ" اگر دعای شما نبود پروردگار من برای شما وزن و ارزشی قائل نبود و خداوند به شما اعتنایی نمی کرد و توجهی نداشت یا در سوره مریم آمده "وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا" اینکه من اهل دعا شده ام سبب شده تا من شقی نباشم یعنی دعا کردن سبب می شود تا انسان عاقبت بخیر، اهل معرفت و محبت خداوند شود.
دعا نردبان ترقی معرفت الهی است
در حدیثی آمده است، امام صادق(ص) فرمودند؛ مشغول دعا شدم؛ حاجتم یادم رفت. دعاکردن اهل بیت فقط برای گرفتن حاجت و نیاز نبوده؛ بلکه دعا در معارف دینی به شکل نردبان ترقی معرفت الهی است و به گفته مفسران هر چه بیشتر اهل دعا کردن شوید از سوء عاقبت نجات می یابید این در حالی است که متاسفانه دعا برای ما اضطراری است یا اینکه حاجتی داریم متوسل به خداوند می شویم.
به ما امر شده تا دعا کنیم
در صحیفه سجادیه دعای روز جمعه وجود دارد، حضرت سجاد روزهای جمعه فارغ از اینکه نیازی داشته باشد، دعا می کرد. دعا مخصوص وقت خاصی نیست اگر هر فهرستی از صحیفه سجادیه را نگاه کنید؛ می بیند که حضرت سجاد در زمان یا مناسبت خاصی دعا نمی کردند به تعبیر شهید مطهری دعا هم طلب است هم مطلوب. به واسطه دعا انسان به یکسری معرفت ها دست می یابد به همین دلیل ما امر به دعا کردن شده ایم "وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ ۚ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ"(آیه ۶۰ سوره غافر) این آیه اشاره به افرادی دارد که از عبادت خدا استکبار می ورزند. مسفران می گویند در این اینجا منظور از عبادت؛ دعا کردن است در دعا کردن استکبار نورزید حتی کسانی که نیاز به دعا کردن؛ ندارند.
دلایل اهمیت دعای پنجم صحیفه سجادیه
دعای پنجم صحیفه سجادیه از آن جهت دارای اهمیت است که صرف نظر اینکه حضرت برای خودش دعا می کرد باید دید از خدا چه می خواست؛ در واقع نقطه شروع ولایت این است که مبدا هیجانات و تمایلات ما در دایره ولایت امیر المومنین(ع) باشد، اینکه امیر المومنین به چه مسائلی تمایل داشت و از چه مسائلی تنفر. این دعاها به ما نشان می دهد که اهل بیت چه می خواستند و چه طلب می کردند و این طلب و خواست با طلب ما چقدر فاصله دارد؛ هر چقدر طلب ما به طلب اهل بیت نزدیکتر باشد بیشتر اهل ولایتیم. در قطب ولایت و نقطه کانونی ولایت چه کسانی هستند و چه کسانی می توانند بگویند شیعیان واقعی امیرالمومنین(ع) هستند کسانی که تمایلات و خواسته هایشان به امیرالمومنین نزدیک باشد هر چه از تمایلات اهل بیت دور شویم به همان نسبت از ولایت آن ها هم دور می شویم.
تاکید بر ثنای الهی
"یَا مَنْ لَا تَنْقَضِی عَجَائِبُ عَظَمَتِهِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ احْجُبْنَا عَنِ الْإِلْحَادِ فِی عَظَمَتِکَ" در بخش دیگری از فراز دعای پنجم صحیفه سجادیه به ما دستور داده شده تا ثنای الهی کرده و او را وصف کنیم اگر کسی ثنای الهی بلد نیست در حد یا رب یارب یا رب کفایت می کند اما دعا باید با ثنای الهی شروع شود. امام سجاد(ع) در این دعا می گوید ای کسی که عجائب عظمتت تاریخ انقضاء ندارد. هر صاحب ملکی و پادشاهی که می خواسته نشانه قدرتش را به رخ بشر بکشد بنایی می ساخته تا در مردم خضوع و خشوعی در برابر این عظمت ایجاد کند مثل اهرام مصر؛ خصلتی که در خاطرات پهلوایی ها بسیار است به گونه ای که گفته شده محمدرضا پهلوی به ساخت ساختمان های بلند علاقمند بوده و آن را معیار توسعه می دانست. این دعا به این نکته اشاره دارد که همه پادشاه ها و عجائب تمدن های آن ها در اثر باران و جنگ ها از بین رفته اند اما تنها کسی که عجائب اش تاریخ انقضاء ندارد پروردگار متعال است. در این دعا می گوید خدایا ما را بازدار که در عظمت تو دچار الحاد شویم.
فرق بین ملحد و کافر
امام سجاد در صحیفه سجادیه بسیار از الحاد یاد می کند الحاد یعنی اینکه نه تنها خدا را قبول نداشته باشید بلکه عظمت الهی را هم منکر شوید. آیا ما که مسلمان هستیم به الحاد و شرک مخفی دچار نیستیم؟ چرا وقتی نشانه های الهی را می بینیم باز در در همان مسیر قبلی حرکت می کنیم؟ این یعنی دچار الحادیم در حالی که هر عظمتی از آن خداست بنابراین حضرت در این فراز از دعای پنجم از خداوند می خواهد تا ما را باز دارد از اینکه در عظمتش دچار الحاد شویم. ملحد با کافر فرق دارد کافر ایمان ندارد بخصوص به معاد و مبدا اما ملحد نه تنها ایمان ندارد بلکه انکار هم می کند.
ترس از بی اعتنایی از سوی پروردگار
در بخش دیگری از فراز دعای پنجم صحیفه سجادیه آمده است؛ "وَ یَا مَنْ لَا تَنْتَهِی مُدَّةُ مُلْکِهِ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْتِقْ رِقَابَنَا مِنْ نَقِمَتِکَ" ای کسی که مدت پادشاهیش انتهایی ندارد گردن ما را آزاد کن از اینکه مورد خشم و بی اعتنایی ات قرار گیریم.
نصیبی از رحمت الهی
"وَ یَا مَنْ لَا تَفْنَی خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ لَنَا نَصِیباً فِی رَحْمَتِکَ" ای کسی که خزائن رحمت تو فانی نیست چرا که هر خزینه و گنجایشی در عالم اندازه ای دارد و فنا پذیر است اما خزائن رحمت الهی فناپذیر نیست. حضرت در این فراز نمی گوید رحمتت را نصیب من کن؛ می گوید نصیبی از رحمت خودت که فنا ناپذیر است را به من ارزانی ده، مفسران می گویند رحمت الهی آنقدر خوشبختی و سعادت می آورد که مقدار کم آن هم زیاد است.
پروردگارا مرا عزیز و صاحب اعتبار کن
"وَ یَا مَنْ تَنْقَطِعُ دُونَ رُؤْیَتِهِ الْأَبْصَارُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَدْنِنَا إِلَی قُرْبِکَ" در بخش دیگری از این فراز به سطح آگاهی و معرفت بشر اشاره شده است چرا که سطح آگاهی و معرفت انسان در جایی متوقف می شود در این دعا حضرت می گوید پروردگارا ما را به خودت نزدیک کن تا آگاهی و معرفت اتفاق بیفتد. تقرب مجازی از حضوری بالاتر است براین اساس گفته می شود پروردگارا ما را به خودت نزدیک کرده و پیش خود عزیز و صاحب اعتبار کن.
سلسله جلسات مذهبی- فرهنگی ایرنا از آذرماه سال گذشته در روزهای دوشنبه با حضور «محمد رستم پور» پژوهشگر معارف اسلامی و روزهای سه شنبه با حضور «حجت الاسلام و المسلمین علیرضا قبادی» جامعه شناس و کارشناس حوزه دینی بعد از نماز جماعت در نمازخانه سازمان برگزار می شود.
