احسان نراقی که ۲۲ شهریور ۱۳۰۵ در کاشان چشم به جهان گشوده بود، شش سال پیش در ۱۲ آذر ۱۳۹۱ در تهران بدرود حیات گفت.
همایش بزرگداشت دکتر احسان نراقی از «سلسله سمینارهای جامعه شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» روز چهارشنبه ۲۸ آذر از ساعت ۱۴ تا ۲۰ در تالار ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
بانی اصلی این همایش، انجمن جامعه شناسی ایران و دبیرخانه سلسله سمینارهای جامعه شناسان ایرانی و جامعه ایرانی بودند اما خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، دانشکده علوم اجتماعی، جهاد دانشگاهی، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای اسلامی شهر تهران، روزنامه اطلاعات و نشر ثالث نیز به برگزاری آن کمک کرده بودند. در پوستر همایش و کارتهای دعوت ، آرم نهادهای یادشده از جمله ایرنا به عنوان حامی چاپ شده بود.
«رحیم محمدی» دبیر علمی همایش از جمله سخنرانان آن معتقد بود نراقی یک روشنفکر بود نه جامعه شناس، «سیدحسین سراج زاده» رییس انجمن جامعه شناسی ایران از نراقی به عنوان «یک کنشگر مرزی برجسته» نام برد و «مقصود فراستخواه» جامعه شناس و استاد دانشگاه معتقد بود نراقی بر خلاف بسیاری از اصحاب علوم اجتماعی، نخواست که یک «سوژه سر به زیر» باشد.
سخنران دیگر این همایش، دکتر سیدضیاء هاشمی استاد دانشگاه و مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی بود که از نراقی به عنوان «حلقه پیوند دانشمند و سیاستمدار» و یک «متخصص متعهد اثرگذار» نام برد.
هاشمی گفت: نراقی از دو هویت اجتماعی برکنار بود؛ یکی دانشمند سر به زیر و منزوی و دیگری کارمند منقاد و منفعت طلب بودن. پرهیز دارد که یک نقاد منزوی تنزه طلب باشد و یک زندگی آرام دانشگاهی داشته باشد. این وضعیت بینابینی، یک محقق موثر و متعهد از او ساخت که صرفاً نقاد نیست و رویکرد ایجابی هم دارد.
وی ادامه داد: نراقی از یک خانواده مذهبی و سنتی می آید ولی برای تحصیلات به تهران و سوئیس می رود. از همین جهت یک موقعیت ارتباطی بینابینی سنت و مدرنیته دارد. در تعلقات سیاسی و اجتماعی خود هم در دوره جوانی در فضای حزب توده است و بعد نگاه دیگری پیدا می کند. در تجربه علمی و آموزشی هم بینابینی است هم حقوق می خواند هم جامعه شناسی هم فلسفه و در یک نقطه متوقف نمی شود. او یک استاد و یک مدیر است و وضعیت چندگانه دارد.
هاشمی افزود: نراقی در نقش دانشگاهی و آکادمیک خود هم نقش میانجی و واسط دارد و در سیاست هم اگرچه کنشگر سیاسی نیست اما از سیاست برکنار هم نیست. نراقی حلقه پیوندی است که دانشمند و سیاستمدار را بهم پیوند می زند. رویکرد انقلابی ندارد و عملگراست و از تجربه، دانش و پیوندهای خود استفاده می کند و کارها را پیش می برد.
مدیرعامل ایرنا تصریح کرد: حس عاملیت و روح کنشگری در نراقی بسیار برجسته است. او می خواهد دغدغه های دانشگاهی را با جامعه شناسی کاربردی پیش ببرد؛ رویکرد انتزاعی ندارد و علم را با واقعیت عینی پیوند می زند. مخاطب او فقط دانشجویان نیستند و با اثرگذاران جامعه و مردم به گونه های مختلف تعامل می کند.
وی ادامه داد: نراقی در مدیریت علمی خود تلاش می کند حلقه اتصالی شود که محصولات همکاران خود را به مسئولان عرضه کند و رویکرد نقد همدلانه دارد نه براندازانه و انقلابی. او هرگز دچار یأس و تنزه طلبی نمی شود. او به عنوان الگوی موفقی است که رو به انزوا نبوده و دانشمندی را با مسئولیت و تعهد اجتماعی حفظ کرده است.
این استاد دانشگاه درباره کارهای احسان نراقی عنوان کرد: او در جامعه شناسی شهری حدود ۱۰۰ کار پژوهشی انجام داد که علاوه بر توصیف، دست به تجویز هم می زند. زمینه های دیگر کاری او مسائل روستایی، عشایر و...، بود.
سیدضیاء هاشمی خاطرنشان کرد: نراقی حوزه های مختلف را بین دانشگاه های ایران و خارج، متن جامعه و دستگاه‌های اجرایی برقرار می کند و ادبیاتی ایجاد می کند که هنوز وامدار او هستیم. نراقی نمونه ای از متخصص متعهدی است که اثرگذار هم می شود.
تاریخ انتشار: ۱ دی ۱۳۹۷ - ۱۴:۴۸
چهارمین همایش «جامعه شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» در دانشگاه تهران که ایرنا از حامیان آن بود، به بررسی و نقد آثار ، تالیفات و کنشگری «احسان نراقی» اختصاص داشت؛ پژوهشگر نامدار حوزه فلسفه و جامعه شناسی، معاون یونسکو و از نوادگان ملامهدی فاضل نراقی.