به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، سیدجلال فیاضی از مدیران عامل ایرنا در دولت نهم بوده است. وی بعد از احمد خادم المله و قبل از محمدجعفر بهداد مدیرعاملی این مجموعه را برعهده داشته و هفتمین مدیرعامل ایرنای بعد از انقلاب اسلامی است. فیاضی متولد ۱۳۳۷ طبس و دارای مدرک کارشناسی ارشد مهندسی صنایع است و اکنون در مشهد زندگی می‌کند.
«پروژه تاریخ شفاهی ایرنا» یک بار در سال ۱۳۹۷ سراغ فیاضی رفته و از نحوه ورود وی به حرفه روزنامه‌نگاری و مدیریتش در ایرنا پرسیده بود. آنچه در ادامه می‌آید محصول همان گفت‌وگو و مصاحبه اخیر وی با واحد ایرنای خراسان رضوی ایرناست که به مناسبت نودسالگی ایرنا منتشر می‌شود.
فیاضی در بخش نخست این مصاحبه به پیشنهاد وزیر وقت ارشاد به او برای پذیرفتن مدیرعاملی ایرنا، مشکلات خود با تیم رسانه‌ای دولت وقت، انتصاباتش در ایرنا، انتشار دو بولتن علیه وی توسط مخالفانش، نحوه افزایش بودجه خبرگزاری جمهوری اسلامی و مواردی از این دست می‌پردازد.
ایرنا: چگونه وارد ایرنا شدید؟
فیاضی: با توجه به شناختی که آقای صفار هرندی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی از بنده داشتند ایشان از من برای پذیرش مسئولیت ایرنا دعوت کرد. مهرماه ۸۵ به عنوان مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) معرفی شدم و از مشهد به تهران آمدم.
ماموریتی از طرف وزیر
آقای صفارهرندی انتظارات خود را از شما بیان نکرد؟
افطار میهمان ایشان بودم. در دفتر کار قدری درباره ایرنا صحبت کرد و توافق حاصل شد. البته وارد جزئیات نشد اما تاکید ایشان بر ارتقای کیفی ایرنا و افزایش تاثیرگذاری خبرگزاری رسمی کشور بر فضای رسانه‌ای بود. چون در مقطعی این مسئولیت را می‌پذیرفتم که ایرنا دچار افت چشمگیری شده بود؛ چه از نظر محتوی چه از نظر فنی. رقبایی مانند ایسنا و فارس هم وارد میدان شده بودند و جایگاه یگانه ایرنا در بین رسانه‌ها نزول کرده بود.
پس وزیر وقت ارشاد انتظارات سیاسی خاصی را طرح نکرد؟
خیر. چون ما از نظر سیاسی فکر و اندیشه همدیگر را می‌شناختیم. خواسته‌های سیاسی یک سال بعد از حضور من در ایرنا مطرح شد. آن هم نه توسط آقای صفارهرندی بلکه به واسطه افرادی دیگر که در ادامه توضیح خواهم داد.
اقداماتتان در ایرنا چه بود؟
بنای من بر این بود که اولا تغییرات مدیریتی و نیروی انسانی ایرنا حداقلی باشد. ثانیا با اتکا به بدنه موجود ایرنا انجام شود و کمتر از خارج ایرنا، افراد برای تصدی مدیریت‌ها دعوت شوند. در مجموع فقط سه مدیر از خارج از ایرنا به همراه من به خبرگزاری آمدند.
انتقال سرورها از کانادا به ایران
انتصابات شما این شائبه را ایجاد کرده بود که انتخاب‌هایتان فقط از دایره یک جناح خاص انجام می‌شود؟
ابتدای کار این طور بود. برخی دوستان از بسیجیان سازمان مسئولیت گرفتند، اما همکاری آنها خیلی کوتاه بود و بعد از زمان کمی اغلبشان تغییر کردند. زمان همکاری آنها مختصر بود. احساس کردم باید از مدیرانی با توانمندی بیشتر بهره ببرم. البته کسی سفارش این اشخاص (بسیجیان) را به من نکرد. آنها با وزارت ارشاد ارتباط داشتند و دوستان وزارت ارشادی هم آنها را می‌شناختند.
بخش فنی سازمان چه تغییری کرد؟
یکی از بخش‌هایی که نیاز به تحول داشت حوزه فنی بود. بحث تغییر سامانه جامع خبر ایرنا بسیار جدی بود. سامانه خبر ایرنا آن موقع هنوز بر پایه سیستم عامل داس بود که تقریبا منسوخ شده بود. فارس و ایسنا دو رقیب اصلی ایرنا تحت وب بودند. یکی از عقب ماندگی‌های مهم ایرنا همین بود.
سرورهای ایرنا هم در کانادا بودند. از دوستان خواستم که سرعت بیشتری به کار بدهند. ۶ ماه بیشتر طول نکشید که سرورهای ما از کانادا به ایران منتقل شدند. افتتاحیه آن هم در روز خبرنگار برگزار شد. آقای احمدی نژاد هم به ایرنا آمد و این سامانه را افتتاح کرد. سامانه جامع ایرنا و سایت جدید ایرنا هم بر پایه وب طراحی شد و در روز تودیع من بهره برداری و رونمایی شد. سعی کردم مقداری فضای خبررسانی را بازتر کنم. البته این بعدها مقداری گرفتاری برای ما ایجاد کرد.
برآورده نکردن انتظارات دولت وقت
با دولت مستقر به مشکلی هم برخوردید؟
دوستانی از تیم رسانه‌ای آقای احمدی نژاد جلساتی را با من داشتند و اصرار می‌کردند که ایرنا به عنوان خبرگزاری دولت باید نقش رسانه‌ای حمایتی در اختلافات دولت با سایر ارکان نظام را ایفا کند. به هرحال آقای احمدی نژاد با آقای هاشمی رفسنجانی اختلافات جدی داشت. با آقای حداد عادل رئیس مجلس هم به تدریج اختلافاتی بروز کرد. در مجموع رئیس جمهور با بخش‌هایی از ارکان نظام اختلاف نظرهای جدی داشت.
انتظار تیم رسانه‌ای نهاد ریاست جمهوری این بود که ایرنا هم در این اختلافات بطور جدی وارد شود و یکی از طرف‌های درگیری باشد. اما من بر این باور بودم که ایرنا به عنوان خبرگزاری نظام نباید نقش تخریبی نسبت به سایر ارکان نظام داشته باشد و نیز وارد مناقشات سیاسی نشود.
استدلال شما چه بود؟
استدلال من این بود که این کار زیبنده خبرگزاری جمهوری اسلامی نیست. رهبر انقلاب در تنها دیداری که با مدیرعامل و کارکنان ایرنا داشتند، خبرگزاری جمهوری اسلامی را در مسائل داخلی نبض نظام و در عرصه خارجی دست بزن نظام توصیف کرده بودند. بنابراین من تاکید داشتم که ایرنا خبرگزاری نظام است و نباید با بخش‌های دیگر نظام مانند مجلس و مجمع تشخیص مصلحت درگیر شود و به صلاح نیست چنین اختلافاتی در خروجی خبرگزاری جمهوری اسلامی نمود پیدا کند. این نقطه آغاز اختلاف من با یاران آقای رییس جمهور بود.
بولتنی برای تخریب ایرنا
سایر اختلافاتتان با این تیم چه بود؟
آنها معتقد بودند ایرنا نباید هیچ نقدی را متوجه دولت کند. من اصلا این را قبول نداشتم. یادم هست در بخش اخبار ویژه خبرگزاری، مطلبی درباره تعرفه موبایل نوشته شده بود که مضمون آن این بود که نمی‌شود هم از تولید داخلی تلفن همراه صحبت کرد هم تعرفه واردات آن را پایین نگه داشت.
آقایان این خبر را به آقای احمدی نژاد رسانده بودند ولی نگفته بودند که محرمانه و ویژه منتشر شده و روی خروجی عادی خبرگزاری ایرنا قرار نگرفته است. آقای احمدی نژاد هم فکر کرده بود مطلب در سطح عمومی منتشر شده است. بولتنی از مجموع اخبار ایرنا - خروجی مطبوعاتی و خروجی ویژه - برای رئیس جمهور تهیه کرده بودند تا القا کنند ایرنا منویات دولت را پیگیری نمی‌کند.
این بولتن را چه کسی به آقای احمدی نژاد داده بود؟
من دقیقا مطلع نشدم اما رئیس جمهور بولتن را جهت بررسی به آقای وزیر ارجاع داده بود. آقای صفار با من جلسه‌ای گذاشت و اتفاقا گفت خوب است که در ایرنا چنین نقدهایی به دولت مطرح شود. البته توضیح داده شد که بخش زیادی از مطالب مربوط به خروجی ویژه است.
مصاحبه‌ای علیه ایرنا که به سود ایرنا تمام شد
برویم سراغ بودجه، بودجه ایرنا هم در دوره شما تغییراتی داشت؟
بودجه ایرنا در دوسال آخر دوره اصلاحات و سال اول ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد تقریبا هیچ افزایشی نداشت. حتی در یکی از این سال‌ها حدود یک درصد کاهش یافته بود. این بودجه کم سبب بروز مشکلاتی جدی در ایرنا شده بود. چون من مهرماه ۸۵ سرکار آمده بودم و بودجه سال ۸۶ بسته شده بود، دیگر کاری از دست من برنمی آمد.
برای همین وقتم را روی بودجه ۸۷ گذاشتم. با رایزنی‌هایی که انجام شد بودجه ۸۷ حدود ۳۲ درصد افزایش پیدا کرد. مدت‌ها بود حقوق خبرنگاران خارج کشور به دلیل ارزی بودن پرداخت نشده بود. افزایش حقوق همکاران متوقف شده بود و یا به کندی پیش می‌رفت. حدود ۱۳۰ خبرنگار حق التالیفی فاقد بیمه با ایرنا همکاری می‌کردند. طی توافقی با آقای معاون وقت مطبوعاتی کردیم و اخذ سهمیه از صندوق هنر هنرمندان، نویسندگان و روزنامه نگاران؛ این افراد بیمه شدند، بخش عمده‌ای از حقوق همکاران در خارج از کشور پرداخت شد و حقوق همکاران نیز افزایش نسبی یافت.
فیاضی: موضع آقای صفار حمایت از ایرنا بود. در حاشیه بولتنی که به آن اشاره شد آقای وزیر از عملکرد ایرنا به طور نسبی دفاع کرد
اما گویی بودجه ایرنا ۳۷ درصد بیشتر شده بود؟
بله. ۳۲ درصد در دولت اضافه شد. وقتی که لایحه بودجه از دولت به مجلس رفت تازه آقای علی اکبر جوانفکر باخبر شده بود که بودجه ایرنا در دولت افزایش یافته است. ایشان ناراحت شد و مصاحبه‌ای تند علیه ایرنا کرد، که رسانه‌ای که نتوانسته منویات دولت را برآورده کند نباید بودجه‌اش افزایش ۳۲ درصدی داشته باشد.
تا این مصاحبه را دیدم به معاون خبر گفتم این مصاحبه را تیتر یک ایرنا کند تا کاملا دیده شود. همان روز با آقای صادق محصولی در نهاد ریاست جمهوری جلسه داشتم. آقای محصولی گفت فکر کنم این مصاحبه جوانفکر باعث شود مجلس بودجه شما را بیشتر از این درصد اضافه کند. همین طور هم شد. در آن سال مدیران از حضور در مجلس برای رایزنی افزایش بودجه منع شده بودند ولی من فکر می‌کنم همین مصاحبه و شاید هم عوامل دیگری موجب شد ۵ درصد هم مجلس بودجه ایرنا را افزایش دهد.
چرا آقای جوانفکر چنین مصاحبه ای کرده بود؟
فیاضی: من از نیت ایشان اطلاعی ندارم. ولی همچنان که پیش از این گفتم انتظارات تیم رسانه‌ای از ایرنا برآورده نشده بود.
آقای احمدی نژاد هم مستقیما گله‌ای از شما کرد؟
فیاضی: به طور مستقیم نه. اینکه خود آقای احمدی نژاد صراحتا در جایی علیه ایرنا موضع گرفته باشد را من ندیدم. ولی تیم رسانه‌ای ایشان مکرر به ما می‌گفتند که اینجا خبرگزاری دولت است و باید به نفع دولت در اختلاف نظرها موضع گیری کند.
اختلاف اساسی با تیم رسانه‌ای دولت
موضع شخصی شما در سال ۸۴ چه بود؟ به کدام نامزد رای دادید؟
من رابطه ستادی با ستاد آقای احمدی نژاد نداشتم، ولی در سال ۸۴ به ایشان رای دادم. اما در دور دوم در سال ۸۸ رای من ایشان نبود.
در تقابلی که بین ریاست جمهوری و ایرنا ایجاد شده بود، آقای صفار چه موضعی داشت؟
فیاضی: موضع آقای صفار حمایت از ایرنا بود. حتی در حاشیه بولتنی که به آن اشاره شد آقای وزیر از عملکرد ایرنا به طور نسبی دفاع کرد.
در دوره مدیریت شما هشتمین انتخابات مجلس برگزار شد. موضع ایرنا چه بود؟ آیا به نفع دولت تبلیغ می‌کردید؟
سیاست ما تمرکز بر اطلاع رسانی بیطرفانه و پرهیز از اقدامات جانبدارانه بود. من تاکید داشتم با چهره‌های هر دو جریان گفت‌وگو شود. بعدها همین موضوع هم دستاویز بولتن سازان شد. مصاحبه با اصلاح طلبان را در بولتن قرار داده و گفته بودند ایرنا با طرفداران احمدی نژاد مصاحبه نکرده ولی با اصلاح طلبان گفت‌وگو کرده است.
در حالی که سیاست ما این بود که اگر ایرنا بخواهد عقب ماندگی رسانه‌ای خود را جبران کند باید فضا را باز کرده و به صورت جناحی با مسائل برخورد نکند. ولی تیم مشاوران رسانه‌ای دولت این را قبول نداشتند.
استعفانامه بدون تاریخ
گویی اواخر کارتان در ایرنا در روند دیدارهای شما با آقای صفارهرندی هم اختلالاتی ایجاد شده بود؟
فیاضی: شاید در سه چهار ماه آخر میزان دیدارهای من و آقای وزیر قدری کاهش یافته بود. زمستان ۸۷ حملات علیه من به اوج خود رسید. سعی می‌کردند هر روز به عناوین مختلف در داخل وزارت ارشاد و ایرنا و در سطح رسانه‌ها به این شایعه دامن بزنند که فیاضی رفتنی است.
این شایعات از کجا هدایت می‌شد؟
به نظرم بیشتر از طرف تیم رسانه‌ای نهاد ریاست جمهوری. البته شنیدم عده‌ای در داخل ایرنا هم در این زمینه دخیل بودند ولی برایم ثابت نشد. به هر حال در ایرنا هم مخالفانی پیدا کرده بودم.
شنیدیم سال ۸۶ شما قرار بوده دیداری با آقای صفارهرندی داشته باشید ولی عده‌ای از خود ایرنا نزد وزیر رفته و علیه شما حرف زده بودند و وزیر ملاقات با شما را منتفی کرده بود. صحت دارد؟
خیر، من بخاطر نمی‌آورم . بعید می‌دانم دیداری برنامه ریزی شده‌ای لغو شده باشد؛ مشی آقای صفار چنین نبود. البته زمستان ۸۶ بولتن سازی و فضاسازی علیه من قوت گرفته بود.
من ۱۵ فروردین ۸۷استعفانامه ای بدون تاریخ نوشتم و آن را در هفته سوم فروردین طی ملاقاتی که با آقای صفارهرندی داشتم تقدیم ایشان کردم. به آقای صفار گفتم: می‌دانم برای تغییر من تحت فشار هستید. این استعفانامه بدون تاریخ من خدمت شما. نمی‌خواهم یک روز صبح که از خواب بیدار شدم بگویند امروز نمی‌خواهد ایرنا بروی و جانشین شما معرفی شده است. چنین اتفاقی پس از رفتن من از ایرنا برای آقای اشتهاردی مدیرعامل روزنامه ایران رخ داد.
برکناری به سبک خاص
چه اتفاقی؟
یک روز صبح پس از اطلاع از تغییر آقای اشتهاردی از طریق رسانه‌ها به ایشان زنگ زدم و سوال کردم کجایی؟
پاسخ داد: من در دفترکارم جلوی سیستم نشسته‌ام و خبر برکناری خود از روزنامه ایران را از سایت ایرنا می‌خوانم.
سرانجام چه شد؟
فکر می‌کنم ۲۳ اردیبهشت ماه همان سال و همزمان با برگزاری نمایشگاه کتاب، آقای صفار مرا به جلسه‌ای دعوت کردند. در این دیدار که در پاویون نمایشگاه برگزار شد، ایشان به من گفتند من ناگزیر به تغییر شما هستم و فشارها بسیار زیاد شده است.
گفت و گو از : حجت مرتجی، ناصر غضنفری، قاسم شریعتی و میترا عبداللهی
اخبار گروه فرهنگی ایرنا را اینجا بخوانید.