به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، تویسرکانی در گفت و گو با «پروژه تاریخ شفاهی ایرنا» و در پاسخ به این پرسش که شایعه ای وجود دارد که امیرعباس هویدا نخست وزیر رژیم پهلوی این ساختمان را پسندیده و دستور خرید آن را داده است، می‌افزاید: چنین اتفاقی را بعید می‌دانم چون او به عنوان نخست وزیر به چنین کارهایی نمی‌رسید.
مشروح این گفت و گو در پی می‌آید.
در باره علت اجاره ساختمان کنونی ایرنا بفرمایید؟
ساختمان خبرگزاری پارس قبلا در میدان ارک بود. در آن زمان خبرگزاری، یک سازمان نبود، همانطور که مجموعه‌ای به نام رادیو و تلویزیون یا سازمان صداوسیما هم وجود نداشت و فقط رادیو بود. خبرگزاری پارس در آن دوران، زیرمجموعه وزارت اطلاعات و جهانگردی بود و همه اینها در میدان ارک بودند.
سال ۱۳۱۳ در سفری که مقام‌های وقت دولت ایران به ترکیه رفتند، رضا شاه متوجه شد در ترکیه، تشکیلاتی به اسم خبرگزاری وجود دارد. او تا آن موقع نمی دانست خبرگزاری چیست و چه کار می‌کند. نام خبرگزاری ترکیه، آناتولی بود که همچنان هم فعالیت می‌کند. آنها وقتی متوجه نقش خبرگزاری در اطلاع رسانی و مدیریت افکار عمومی شدند، تصمیم گرفتند در ایران هم چنین مجموعه‌ای ایجاد کنند چون احساس می‌کردند دولت برای نوسازی ایران و پیشبرد اهداف و برنامه‌های خود نیاز به یک خبرگزاری دارد، همانطور که دانشگاه تهران را هم در همان سال ایجاد کردند. به همین جهت، مسئولان وقت اقدامات خود را سازماندهی یک آژانس خبری آغاز کردند و خبرگزاری پارس را ابتدا در چارچوب تشکیلات وزارت خارجه راه انداختند. در نتیجه، خبرگزاری مدتی آنجا تحت نظر روابط عمومی وزارت خارجه کار می‌کرد. پس از چندی، تشخیص دادند بهتر است این خبرگزاری زیر نظر وزارت اطلاعات و جهانگردی قرار گیرد و فعالیتش بیشتر و گسترده‌تر شود. آن زمان، ساختمان وزارت اطلاعات و جهانگردی در میدان ارک بود. در همان ساختمان، قسمتی را به خبرگزاری دادند و همانجا بود که خبرگزاری به شکل یک مجموعه راه اندازی شد و حدود ۱۵ یا ۱۶ سال آنجا فعالیت کرد.
حوالی سال ۱۳۵۴ مسئولان دیدند فضای آنجا کوچک است و در نتیجه به فکر جدا شدن خبرگزاری پارس از وزارت اطلاعات و جهانگردی افتادند. تصمیم گرفتند ساختمان مناسبی برای خبرگزاری در سطح شهر تهران پیدا کنند.
من آن موقع کارمند ایرنا بودم ولی چون با دوستانی که در کار ملک و ساختمان بودند، ارتباط زیادی داشتم، همراه با مرحوم ادیبی که آن زمان رئیس خبرنگاران خبرگزاری بود، راه افتادیم و چند جا را دیدیم. مناسب‌تر از همه آنها، همین ساختمانی بود که اکنون به نام ایرنا است و همچنان در آن فعالیت می کند. این ساختمان را گرفتیم و خبرگزاری پارس به این نقطه در محل دو راهی یوسف آباد، نقل مکان کرد.
شرایط ساختمان هنگام خرید چگونه بود؟
ساختمان در موقعیت خوبی بود و فضای بیشتری نسبت به ساختمان ارگ داشت. تا آنجا که یادم هست، آن زمان، ساختمان خبرگزاری پنج طبقه و پارکینگ داشت که به راحتی، فضای مورد نیاز بخش‌های مختلف آن را جواب می‌داد. البته شنیدم بعدها خود خبرگزاری دو طبقه دیگر را هم به ساختمان اضافه کرده است.
ماهانه ۳۰۰ هزار تومان مبلغ اجاره این ساختمان بود. آقای ادیبی با صاحب ساختمان مقداری چانه زد و در نهایت اجاره نامه را با مبلغ ۲۵۰ هزار تومان در ماه نهایی کردند. اینجا محل خبرگزاری پارس بود تا آنکه سال ۵۷ انقلاب شد. بعد افراد جدیدی خبرگزاری را تحویل گرفتند. آخرین کسی که تا سال ۵۷ مدیر خبرگزاری بود، آقای هوشنگ پورشریعتی بود.
بعد از انقلاب، مدت کوتاهی، آقای محمدرضا شریف سرپرست خبرگزاری بود تا آنکه آقای دکتر کمال خرازی و گروه همراه در سال ۵۹ آمدند و ساختمان را تحویل گرفتند، ساختمانی که خبرگزاری هنوز هم در آن مستقر و مشغول فعالیت است. البته، اسم خبرگزاری پارس در سال ۱۳۶۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی عوض شد و نام آن را خبرگزاری جمهوری اسلامی گذاشتند که مخفف انگلیسی آن، ایرنا است.
ساختمان کنونی چه ویژگی‌هایی نسبت به سایر ساختمان‌هایی که دیدید، داشت که آن را انتخاب کردید؟
مهمترین ویژگی، موقعیت ساختمان بود که جایش نسبت به میدان ارگ بسیار مناسب‌تر بود. تقریبا وسط شهر بود و به همه نقاط آن دسترسی داشت. در نتیجه، رفتن و آمدن خبرنگاران برای تهیه خبر و گزارش خیلی بهتر و راحت‌تر بود.
نکته بعدی، گنجایش ساختمان بود. وقتی خبرگزاری به ساختمان دو راهی یوسف آباد منتقل شد، خودم چند سالی اینجا بودم. به تدریج، تعداد کارکنان آن بیشتر و بیشتر شد یعنی، از حدود ۳۵ نفری که در میدان ارگ بودیم، خیلی زود به ۸۰ نفر رسید.
روایتی وجود دارد که امیر عباس هویدا نخست وزیر وقت این ساختمان را دیده و گفته که آن را برای خبرگزاری پارس اجاره کنید، صحت دارد؟
من چنین چیزی نشنیده‌ام و چنین کاری را هم بعید می‌دانم چون او آنقدر گرفتاری داشت که به چنین کارهایی نمی‌رسید. تا آنجا که اطلاع دارم وی در سیاست‌های کلی خود دوست داشت همه وزارتخانه‌ها و تشکیلات وابسته به دولت توسعه پیدا کند و ارتقای کمی و کیفی داشته باشد. به‌همین دلیل پیشنهاد کرده بود خبرگزاری از زیر مجموعه وزارت اطلاعات و جهانگردی خارج شود و این اتفاق هم در سال ۵۴ افتاد. وقتی خبرگزاری یک سازمان مستقل شد که بودجه‌اش هم از دولت می‌آمد، گفتند حالا که اینطور است، جای آن را تغییر دهید.
به همین دلیل (همانطور که گفتم) ساختمان فعلی را برای خبرگزاری پیدا کردیم که ابتدا چند سالی اجاره بود و بعد هم مسئولان ذیربط، مالک را راضی کردند و ساختمان آن را برای خبرگزاری خریدند.
آن زمان، این ملک تجاری- اداری بود یا مسکونی؟
یک ساختمان نوساز بود که هنوز کسی داخل آن نرفته بود اما در منطقه‌بندی شهری که برای طرح جامع شهرسازی تعریف شده بود، در منطقه تجاری- اداری قرار گرفته بود. این ساختمان نبش خیابان اصلی و دارای کاربری تجاری- اداری بود. کاربری مسکونی نداشت. به‌همین دلیل، سازمان‌های اداری یا شرکت‌ها می‌توانستند از آن استفاده کنند.
زیر ساختمان خبرگزاری یعنی طبقه همکف آن، کاربری تجاری داشت و به همین دلیل، مغازه‌هایی مثل لباس فروشی، ساندویچ و امثال آن فعالیت می‌کردند اما بعد که مالکیت آن را خبرگزاری خرید، این مغازه‌ها جمع شدند و کل ساختمان برای خبرگزاری ماند.
چرا این ساختمان را همان ابتدا نخریدید و فقط اجاره کردید؟
چون آن زمان بودجه کافی نداشتند. بعد که خبرگزاری از وزارت اطلاعات و جهانگردی جدا و به شرکت سهامی دولتی تبدیل شد، دولت کمک کرد، بودجه گرفتند و ساختمان را از مالک آن خریدند.
شما در آن زمان، مالک را می‌شناختید؟
از قبل نه، ولی همانطور که گفتم من و آقای ادیبی با چند دفتر املاک آشنایی داشتیم و با کمک آنها این ساختمان را پیدا کردیم. منطقه جغرافیایی ملک برای خبرگزاری مهم بود. به همین دلیل، چند ساختمان را دیدیم و محل کنونی را مناسب تر تشخیص دادیم. صاحب ساختمان هم با ادیبی دوست بود و هنگام اجاره دادن، با سازمان کنار آمد.
چرا جای ساختمان کنونی مهم بود؟
چون مرکزیت داشت، بر خیابان و دو نبش بود. میدان ارگ نزدیک میدان کنونی امام خمینی (ره) آن زمان، از مرکز شهر پایین‌تر بود و اگر کسی از آنجا می‌خواست به کاخ نیاوران، سعدآباد یا وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دیگر برود که اکثرا جاهای دورتری بودند، سخت بود. البته، ترافیک آن زمان مانند امروز نبود ولی تاثیر داشت. آن موقع یوسف آباد مرکز تهران در حال توسعه بود و بهترین جا برای خبرگزاری همین منطقه بود.
در جریان هستید که خرید این ساختمان بعدا به مشکل برخورد ولی بالاخره، حل شد؟
مطالبی شنیده ام ولی در جریان مستقیم آن نبودم.
ممنون از وقتی که در اختیار ایرنا قرار دادید.
اخبار گروه فرهنگی ایرنا را اینجا بخوانید.