دکتر وحید رافع، استاد دانشگاهی است که معاونت مهندسی و فناوری اطلاعات خبرگزاری جمهوری اسلامی را نیز بر عهده دارد .به بهانه تحولات زیر ساخت درحوزه فناوری اطلاعات ایرنا، گفتگویی با ایشان انجام دادیم که از نظرتان خواهد گذشت:

در حال حاضر در حوزه معاونت فناوری چه فعالیتهایی انجام گرفته است؟ 

در مسیر برنامه راهبردی ایرنا، تحولاتی در حوزه‌های فنی، خبر و اجرایی طراحی و اجرا شده است . از جمله راه‌اندازی سرویس اختصاصی درون سازمانی که خرید خدمات پرهزینه را از سازمان حذف کرده است. از جمله سامانه چارگون که در واقع یکپارچه سازی سامانه های پرسنلی ، مدیریت مالی ، لجستیک مبتنی بر ERP است. فراگستر یا  کاتب که مکاتبات درون سازمانی طی آن انجام می گیرد.

سامانه خبرخوان سپهر که برای تجمیع فید اخبار خبرگزاری های خارجی و داخلی راه اندازی شد. در همین راستا تفاهم نامه هایی با بعضی خبرگزاریها به امضا رسید که طی آن خبرنگاران می توانند به اخبار سایر خبرگزاریها دسترسی داشته باشند، یعنی خبرها را در لحظه مشاهده کرده  و در صورت نیاز استفاده کنند. در واقع با این سامانه  تبادل خبر به راحتی صورت می گیرد. این نکته را هم باید اضافه کنم که پیش از این اخبار روی اف تی پی قرار می گرفت که کارکردن با آن دشوار بود و به همین علت تبادل خبر با سایر خبرگزاری ها بر پایه وب سرویس قرار گرفت.


سامانه دیگر، سامانه  مدیریتی نماست که در واقع تولید نرم افزارهای بومی تحلیل ترافیک و محتوای وب سایت ایرنا محسوب می شود. نما پنل جالبی است و اطلاعات خوبی در اختیار مدیران ما قرار می دهد که  به بررسی وضعیت موجود در حوزه خبر بپردازند. از طریق این سامانه مدیران خبر می توانند  که اوضاع نسبت به قبل در حال بهتر شدن است یا خیر. مثلا استانهای مختلف چه تعداد خبر تولید کرده اند، چه مدت فعالیت خبری نداشتند یا به اصطلاح چقدر در سکوت خبری قرار گرفتند. پربازدیدترین اخبار و تعداد اخبار تولیدی  استانها را به تفکیک نشان میدهد.



تعداد اخبار تولیدی  استانها را به تفکیک نشان میدهد.



در بخش دیگری از این سامانه بازدیدهای اخبار به تفکیک ماه از طریق سایت گوگل آنالیتیک گزارش داده می شود. گوگل آنالیتیک ابزار بسیار قدرتمندی در زمینه آنالیز وب سایت ها به صورت بسیار تخصصی و کامل همراه با ارائه آمار و گزارشات تحلیلی بسیار پیشرفته به کاربران ارائه می کند. در واقع شاخص لحظه ای برای اطلاعات و آمار سازمان محسوب می شود. مثلا از طریق سایت نما مشخص شد که به نسبت سه ماه پیش یعنی از زمانی که سایت تغییر کرده در سایت الکسا رتبه ما بهبود یافته است. این آمار برای تشویق یا تذکر بسیار کمک کننده است.برای مثال، مراجعه به این آمار نشان می دهد ایا بعضی راه اندازی بعضی سرویس ها ارزش هزینه کردن دارد یا خیر. یک نمونه برای همین موضوع با بررسی آمار نشان میدهد که بازدید از سرویس ایرنا زندگی رو به افزایش است.



 



سامانه بعدی، رصد یا داده کاوی است. این سامانه سرعت خبری، خبرهای بازنشر و کپی‌شده از ایرنا را در سایر رسانه ها و بالعکس نشان می دهد.

 





فرایند تحلیل این سامانه  در چه مدت زمانی انجام می گیرد؟

حدود20 دقیقه بعد از بارگزاری خبر، گزارش گیری انجام می شود. این کار ابتدا حدود یک تا دو ساعت زمان میبرد ولی بخش خبر اصرار داشتند که این زمان کوتاه شود لذا از منابع سخت افزاری بیشتری استفاده کردیم و سرعت افزایش پیدا کرد. در حال حاضر این زمان به حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه رسیده است.

البته این تحلیل در مورد کپی بودن مطلب در همان لحظه درج خبر وجود دارد ولی در مورد مرجع خبری ممکن است فردا یا ۲۴ ساعت بعد مشخص شود.در لحظه ای که شما گزارش میگیرید همان لحظه خبرها را در پایگاه داده ها(data base ) محاسبه کرده  و در اختیار شما قرار میدهد. مثلا در بحث مرجعیت خبر در یک گزارش گیری فردا ممکن است عدد تغییر کند.  یعنی لحظه ای را که گزارش می گیرید اینها را حساب میکند.

برای تشخیص کپی بودن خبر چه مولفه هایی وجود دارد؟

چندتا شاخص برای این کار استفاده می شود اول اینکه واژه "به نقل از" نداشته باشیم. روش دوم اینکه ممکن است خبری مثلا در حوزه هواشناسی به صورت یکسان برای چند خبرگزاری ارسال شود و یکی از آنها زودتر خبر را کار کند. این سامانه بعد از بررسی میگوید متن خبر یکی است و احتمال زیاد این خبرکپی هست. در همین زمینه هم میشود دقت کرد که اخبار سریعتر روی خروجی قرار بگیرد.

آیا ممکن است خبری مثلا در ساعت ۳ کار شود ولی ساعت بارگزاری خبر را زودتر ازآن درج کرد؟

خیر. تحریریه این مجوز را نداده است. البته بعضی خبرگزاریها این کار را انجام میدهند که با این سامانه کاملا مشخص می شود. یا خبر را در ساعتی درج کرده و به مرور تکمیل میکنند که این سامانه آن را در اصل چند خبر حساب می کند.

برای خود ما هم همینطور گزارش میدهد که چه خبرهایی را حذف کردیم یا تغییر دادیم. یعنی قبل و بعد از ویرایش خبر را به نمایش میگذارد. در واقع هم تحلیل هست هم کنترل و ارزش کار کسانی را که تلاش می کنند نشان میدهد . مثلا اینکه مرکزی بالاترین بازدیدخبر را داشته باید بررسی شود تا هم حوزه مرتبط تشویق شود هم راهکاری برای سایر مراکز و حوزه ها باشد تا مشخص شود چطور این مجموعه  به اینجا رسیده که انقدر مخاطب بالایی جذب کرده است.

درحال حاضر همه خبرگزاریهای فارسی زبان چه داخلی چه خارجی مثل بی بی سی فارسی در این سامانه قرار گرفته اند. در قدم بعدی شبکه های اجتماعی به این سامانه افزوده خواهد شد که شما بتوانید مثلا توییتر و اینستاگرام را رصد کنید که خبر در کدام از اینها کار شده است.

این سامانه عکس را هم میتواند رصد کند ؟

خیر.الان اولویت با متن مکتوب است.

مواردی که شما فرمودید در رابط با متونی است که عینا کپی می شود. اگر در مواردی عین عبارت متنی استفاده نشود ولی موضوع و محتوا کاملا کپی باشد، آیا این سامانه قابلیت تشخیص این موضوع را دارد؟

بله . مثلا بی بی سی گاهی اخباری را به نقل از ایرنا ولی به صورت خلاصه و گاه با تحلیل و تقسیر خودش درج می کند. در این صورت هم با بررسی واژه ها قابلیت تشخیص کپی از غیر کپی وجود دارد

فرایند سیستم پایش یا همان رصد چقدر داخلی و چقدر بیرونی است؟

درواقع این یک کار دانشگاهی است چون موضوعی نیست که هرکسی دانش آنرا داشته باشد.

چند سال پیش در یکی از نمایشگاهها شرکت حضور پیدا کرده بود و پیشنهاد می داد که اخبار شما راحتی به صورت پی دی اف می توانیم گزارش گیری کنیم. چرا از این قابلیت استفاده نمی کنیم؟

بله. الان هرمس همین کار را انجام میدهد ولی ماهیانه مبلغی دریافت می کند که برای خبرگزاری بالاست. انشاالله در فازهای بعدی این قابلیت به رصد اضافه خواهد شد.

در مقایسه با سایر خبرگزاری ها جایگاه ما کجاست؟ با توجه به اینکه فرمودید سایر خبرگزاریها چندسال زودتر از این سامانه ها استفاده کردند؟

واقعیت این است که آنها شاید بیشتر دیده شوند. علت این موضوع چند چیز است: نخست تعامل با کاربر است. در این خبرگزاریها بخش نظرات باز است و این جذابیت ایجاد می کند. دوم چیدمان سایت، انتخاب تیتر و لید درست یا انتخاب کلید واژه هایی که با سرچ اولیه وارد سایت می شوند. مثلا در سایرخبرگزاریها بخشی قرار گرفته که به اخبار پربازدید پرداخته است یا بعضی ویدئوها در سایت آپارات بارگزاری شده و به محض باز کردن وارد صفحه اصلی خبرگزاری می شود. از این نوع کارها باید استفاده شود.

به نظر می رسد حوزه خبر باید برنامه ریزی کند تا در عین اینکه سیاستهای سازمان حفظ شود نوآوریهایی نیز داشته باشد.وقتی خبرنگار نتیجه کار خودش را ببیند در بهبود فرایند کلی سازمان هم تاثیر مثبت خواهد داشت.

در حوزه it بیشتر با چه چالش ها و مسایلی روبرو هستید؟

اصلی ترین چالش در حوزه فناوری اطلاعات، تغییرات سریع و رو به جلو تکنولوژی است. چه در حوزه سخت افزار، نرم افزار، شبکه و ... به محض اینکه حس می کنید به موضوع یا ابزاری اشراف پیدا کردید بلافاصله قدیمی می شود و باید به دنبال جایگزین های به روز آن بود. همچنین تنوع تکنولوژی ها و ابزارهای مشابه کار را سخت می کند. اینکه بهترین گزینه (چه نرم افزار، چه سخت افزار) برای سازمان ما چیست، خود نیاز به کلی بررسی و صرف زمان دارد، چرا که با توجه به نیازها و امکانات موجود باید بهترین گزینه انتخاب شود که خود کار ساده ای نیست

چشم انداز شما برای آینده چیست؟

در سازمان ما بحمدلله مشکل اینترنت رفع شده است. پهنای باند سازمان ابتدای ورود من به این مجموعه 10۰ مگابیت بود و از اول ابان به 350 مگابیت رسیده است. در حال حاضر اینترنت روزنامه ایران و دانشکده خبر توسط ما تامین می شود و از سه مرکز مختلف اینترنت دریافت می کنیم و ان شاالله قطعی نخواهیم داشت. همه سرورها داخل خود سازمان قرار دارد . در گذشته این سرورها بیرون از سازمان بود  و سالی حدود 80 میلیون پرداخت می شد. بحث اصلی نرم افزاری است که الان سروسامان پیدا کرده ولی هنوز خیلی جا دارد. مثلا بسیاری از خبرگزاریها از سیستم دانا به روز استفاده می کنند و به صورت هوشمند هر گزارشی را که مد نظر دارند حتی تصحیح غلط های نگارشی مورد بهره برداری قرار می دهند. اینها مواردی است که باید در آن از تکنولوژی کمک گرفت و ان شاء لله با توجه به بودجه اولویت بندی می کنیم و به جلو می رویم.

ر* ع*3237