به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا، سید ضیاء هاشمی روز سه شنبه در همایش «خوانش اجتماعی انقلاب اسلامی در چهل سالگی»، دردانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ضمن گرامیداشت سالگرد چهل سالگی انقلاب اسلامی افزود: جامعه امروز، همان آرمان های انقلاب را مطالبه می کند و اکنون نیز با جامعه ای انقلابی و طالب همان آرمان ها و ارزش های انقلابی روبه رو هستیم.

وی با طرح این پرسش که آیا امروز در جامعه مطالبه کرامت، عدالت، استقلال و آزادی وجود ندارد؟ پاسخ داد: امروز نیز جامعه از استقلال و استقلال طلبی، آزادی و آزادی خواهی استقبال و آن را مطالبه می کند.

هاشمی در ادامه با ارائه تصویری از جامعه پیشاانقلابی گفت: باید به جامعه انقلابی چهاردهه پیش بازگشت و این دوره را در سه بعد اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بررسی کرد.

وی با طرح این پرسش که جامعه ایران برای چه اهداف و ارزش هایی انقلاب کرد؟ افزود: در عرصه فرهنگی برای انقلابی که دارای ویژگی فرهنگی، دینی و اسلامی بود، به طور طبیعی آرمان ها و ارزش ها پررنگ تر تلقی می شد. جامعه پیشاانقلابی در معرض تحولاتی در عرصه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار داشت که باعث شد مردم احساس نامطلوبی از وضعیت موجود داشته و از پیام رهبران انقلابی استقبال کنند.

* ویژگی های بسترساز انقلاب در جامعه پیشاانقلابی

هاشمی با اشاره به برخی تحولات در جامعه پیشاانقلابی اظهار داشت: تحولات ایجاد شده در بخش های مختلف، جامعه را در معرض تاثیر قرار داده بود. این تحولات اقتصاد مدرنیزه شهری، اقتصاد صنعتی، اجتماع در حال تغییر، تحولات شهری و جمعیتی را شامل می شد؛ تحولاتی که به تدریج در عرصه خانواده و روابط طبقات اجتماعی در حال شکل گیری بود.

مدیرعامل ایرنا با تاکید بر اینکه جامعه پیشاانقلابی در معرض رشد ارزش های مادی و غفلت یا تضعیف ارزش های معنوی قرار گرفته بود، تصریح کرد: بارزترین این تحول ها، ارزش های دینی در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی را دربرمی گرفت.

به بیان وی، جامعه ای که دین گرا، سنت گرا و تا حدودی معنویت گرا بود، در معرض آسیب ارزش و آرمان ها قرار گرفت و بروز و ظهور تحولات اجتماعی در عرصه های رسمی و غیررسمی این پیام را ارسال می کرد که تحولات مطلوب جامعه نیست.

هاشمی ادامه داد: مجموع چنین شرایطی باعث شد جامعه، تحولی انقلابی، به شیوه ای سریع و رادیکال را مطالبه کند.
این جامعه شناس در تشریح وضعیت سیاسی جامعه پیشاانقلاب گفت: از منظر سیاسی نیز وضعیت حاکم مورد پسند جامعه نبود و جامعه به دنبال تغییر بر پایه شعارهای انقلابی بود.

هاشمی افزود: جامعه انقلابی یک جامعه استکبارستیز، آزادی خواه و استقلال طلب است که به دنبال استقلال ملی و مردم بوده و البته این استقلال را در گروی آزادی مردم و استبدادستیزی در جامعه جست و جو می کند. به عبارت دیگر، این جامعه استکبارستیزِ استبدادستیز، مبارزه با استکبار – استبداد را دارد و در برابر آزادی را مطالبه می کند. جامعه انقلابی اینها را در جلوه و وجهه یک انقلاب اسلامی قابل تحقق می دانست.

وی در باره شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه پیش از انقلاب تصریح کرد: جامعه پیشاانقلابی با طبقه ای از فرودستان و فقرا روبه رو بود که فقر و نابرابری وضعیتی آزاردهنده را به وجود آورده بود.

به بیان هاشمی، انقلاب اسلامی علیه شکاف طبقاتی و فساد اقتصادی شکل گرفت که به گونه ای رفاه عمومی را برای اقشار مردم مطالبه می کرد، مردم به دنبال این بودند که نابرابری را به سمت برابری نسبی و شکاف طبقاتی را به سمت شکاف طبقاتی کمتر و رفاه نسبی و فراگیر هدایت کنند.

وی با بیان اینکه در خوانش جامعه پساانقلابی پس از ۴٠ سال، باید میزان تحقق آرمان ها را بررسی کرد، ادامه داد: جامعه امروز نیز انقلابی است و امروز نیز مطالبه ارزش ها را دارد و به دنبال ایجاد تحول در حوزه های یاد شده است، اما به طور طبیعی در جایگاه ۴۰ سال پیش قرار ندارد.

* تحولات دوره پساانقلاب

مدیرعامل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی در ادامه با تاکید بر اینکه در ۴۰ سال گذشته شاهد تحولاتی در برخی عرصه ها بوده ایم، عنوان کرد: برای نمونه در حوزه نابرابری اقتصادی شکاف طبقاتی شدیدی که میان روستا و شهرها از نظر امکانات رفاهی وجود داشت، تا حد زیادی از بین رفته و رفاه نسبی در روستا و شهرهای کوچک رخ داده است.

هاشمی گفت: تمرکزگرایی شدید اقتصادی و سیاسی در تهران در مقایسه با گذشته تفاوت جدی کرده و تعادلی میان مرکز، استان ها و حتی روستاها ایجاد شده است؛ اکنون شوراهای شهر و روستا در مناطق مختلف و نمایندگان مجلس در بیش از ۲۰۰ شهرستان، مشارکت رسمی، کاهش نابرابری سیاسی و امکان مشارکت در تعیین سرنوشت را نسبت به ۴۰ سال پیش ممکن ساخته اند.

مدیرعامل ایرنا معتقد است: در حوزه هایی مانند افزایش و رشد آگاهی و دانش، امکان توسعه آگاهی و دفاع از ایده، تفکر و ایدئولوژی ها برای مناطق، طبقات و گروه های مختلف فراهم شده است. همچنین، در حوزه مشارکت زنان تغییرات ملموسی به چشم می خورد.

* ایرانِ پس از انقلاب، جامعه ای مطالبه گر

هاشمی گفت: نمی توان گفت امروز در شاخص هایی چون شفافیت، استقلال و آزادی در جایگاه ۴۰ سال پیش قرار نداریم، اما می توان گفت در نوع مطالبات در همان شرایط قرار و حتی در برخی موارد مطالبات افزایش داشته است؛ چرا که ارزش و ساختارهایی در جامعه شکل گرفته است که مطلوبات از نگاه جامعه تحقق نیافته است.

وی تاکید کرد: امروز دوباره ارزش های مادی در فراز و فرودهای پس از انقلاب جدی شده است و مادی گرایی در عرصه عمومی و نخبگی به طور جدی مطرح شده است.

مدیرعامل ایرنا اظهار داشت: در عرصه سیاسی از نظر ساختاری و فرهنگی امکان مشارکت بیشتری فراهم شده است، اما امروز نسل جوان که پس از انقلاب امکان مشارکت گسترده یافت، مطالبه مشارکت گسترده تر و ایفای نقش بیشتر به ویژه در حوزه های نخبگی و عرصه های مدیریتی دارد. امروز مشارکت در عرصه نخبگی به ویژه در سطح کلان کاهش یافته است.

این جامعه شناس معتقد است: در حوزه اقتصادی نیز، امروز مطالبه شفافیت یا امکان بهره گیری از شفافیت برای مطالبات جدی تر مطرح است. از این رو در تحلیل وضعیت امروز بر اساس ارزش های چهار دهه و آرمان های مطالبه ای نسل انقلابی باید گفت که جامعه مطالبه همان ارزش های پیشین را دارد.

به بیان هاشمی، جامعه امروز مطالبه مشارکت و فعال شدن گفت وگوی ملی میان اقشار و نسل های مختلف دارد تا نقش آفرینی بیشتری داشته باشد.

وی گفت: کاهش امکان گفت وگو و محدودیت ها به دلیل نبود شفافیت در عرصه اقتصاد، دغدغه فساد را دوباره شکل داده است. اگر شفافیت، گفت وگو، تعامل درون کشوری و ملی، تعامل جهانی وجود نداشته باشد؛ امکان تحقق ارزش و آرمان های انقلاب آسیب می بیند.

هاشمی افزود: ارزش ها و مطالبات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ای که انقلاب بر اساس آن ها شکل گرفت، اکنون نیز جاری است. در عرصه اقتصاد نیاز به شفافیت، در عرصه سیاست نیاز به مشارکت است و در عرصه فرهنگی از طریق مشارکت و شفافیت تحولات مورد نظر انقلاب و انقلابیون قابل تحقق است.

مدیرعامل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی با تاکید بر تاثیر انقلاب اسلامی در عرصه جهانی، گفت: در فضای کنونی اثرات گفتمانی و ایدئولوژی انقلاب اسلامی بهتر و روان تر توسعه یافته است. از این رو باید در پایان چهل سالگی انقلاب و آغاز دهه پنجم انقلاب مولفه هایی چون شفافیت، گفت وگوی ملی و تعامل جهانی برای حفظ آرمان و ساختار انقلابی ضروری تلقی شده تا آرمان های انقلاب تحقق یابد.