سال ۱۳۱۳ هجری شمسی آژانس خبری پارس در ایران شکل گرفت که به گفته پیشکسوتان رسانه فارس در ابتدای سالهای دهه چهل، فعالیت خود را در قالب تشکیلات اداری در استان فارس آغاز کرد.

آژانس خبری پارس پیش از آن نیز رویدادهای استان فارس را از طریق رابطان خبر و خبرنگاران محلی پوشش می داد اما در آن مقطع تصمیم بر این بود که دفتر نمایندگی این رسانه در استان شکل گیرد.

محمدتقی زرین چنگ از خبرنگاران پیشکسوت شیرازی است که در زمره اولین خبرنگاران خبرگزاری پارس (خبرگزاری جمهوری اسلامی) در شیراز محسوب می شود.

در چهل سالگی انقلاب با او درباره نحوه راه اندازی این خبرگزاری و نیز فضای سیاسی و اجتماعی روزهای منجر به پیروزی انقلاب و سال های پس از آن سخن گفتیم.

زرین چنگ می گوید: خبرگزاری ایرنا در ابتدا با عنوان خبرگزاری پارس در سوله‌ای در حیاط رادیو ایران در میدان ارگ تهران فعالیتش را آغاز کرد و تعدادی از خبرنگاران بنام آن زمان جذب این خبرگزاری شدند.

** راه اندازی شعب استانی

با توسعه گستره فعالیت‌های خبرگزاری پارس، نوبت به استان‌ها رسید، زرین چنگ به گفته خود، در سال ۱۳۴۳ در رادیو شیراز باعنوان تهیه‌ کننده، نویسنده و گوینده خبر ساعت ۱۹ که تصدی دایره اخبار رادیو را نیز بر عهده داشت، برای راه‌اندازی خبرگزاری پارس در شیراز همراه با ۱۱ تن دیگر از مسئولان خبر استان‌ها راهی تهران ‌شد.

او درباره چند و چون مذاکرات در این سفر می‌گوید: خبرگزاری پارس با هریک از ما ۱۱ نفر مصاحبه‌ای کرد و نتیجه آن شد که در هر ماه "هفته استان‌ها" در خبرگزاری پارس در تهران برگزار شود و پس از جمع بندی‌ها استان فارس موفق شد بعد از پایتخت نخستین استانی باشد که نمایندگی این خبرگزاری را راه‌اندازی کند.

بدین‌ ترتیب زرین‌ چنگ همزمان با فعالیت در رادیو، شعبه خبرگزاری پارس را در استان فارس فعال کرد. این خبرنگار پیشکسوت می‌گوید: خبرگزاری پارس با وجود فعالیت رادیو و تلویزیون در استان فارس به مرکز اصلی اخبار بدل شد و بخش خبر رادیو را به سمت خود جذب کرد و در نتیجه یک واحد اطلاعات اخبار در رادیو و تلویزیون به وجود آمد که در یک ضلع آن خبرگزاری پارس و در دیگر اضلاع رادیو و تلویزیون وجود داشت و بدین‌ترتیب از سال ۱۳۴۳ فعالیت خود را آغاز کرد تا اینکه این خبرگزاری در استان های دیگر هم شکل گرفت؛ اما موفق ترین آن استان فارس بود.

پس از انقلاب اسلامی و با مصوبه مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۶۰، نام خبرگزاری پارس به خبرگزاری جمهوری اسلامی تغییر یافت. خبرنگاران این خبرگزاری در پوشش رویداد‌های انقلاب در شیراز فعالیتی چشمگیر داشتند، زرین‌چنگ یادآور می‌شود که با چند تن از خبرنگاران تظاهرات مردم را پوشش می‌دادند.

او به شیوه ارسال اخبار در دوران انقلاب اشاره می‌کند و بیان می‌دارد: وسایل ارسال خبر در آن زمان یک خط تلفن بود. با گرفتن شماره ۰۲۱ و رمزی که مخابرات به ما داده بود، می توانستیم با خبرگزاری در تهران ارتباط برقرار کنیم؛ البته اجرای این سیستم ربطی به انقلاب نداشت؛ بلکه روش کار ما در آن زمان همین‌گونه بود.

** ارسال خبر با تلکس

این پیشکسوت رسانه در استان فارس می‌افزاید: در همین گیر و دار از تهران تقاضای دستگاه تلکس کردیم. تلکس دستگاهی مانند ماشین تحریر بود. من این دستگاه را حدود ۵ سال پیش از بازنشستگی‌ام از تهران به شیراز آوردم و امروز در موزه روزنامه خبر نگهداری می‌شود.

زرین چنگ سازوکار دستگاه تلکس را چنین تشریح می‌کند: این دستگاه وسیله ارتباطی ما با پایتخت بود. تلکس نقطه به نقطه پانچر و نوار پانچی داشت که اخبار را به صورت سوراخ‌هایی روی صفحه کاغذ به جا می‌گذاشت. نوار کاغذ را روی دستگاه پخش قرار می‌دادیم و با تهران تماس تلفنی می‌گرفتیم. وقتی مرکز آماده دریافت پیام می‌شد، زنگ می زد و کلید ارسال نوار را می‌زدیم؛ بدین‌ترتیب این نوار پانچ شده مانند نوار ضبط صوت از طریق دستگاه های ارسال کننده به تهران فرستاده می‌شد.

به گفته زرین چنگ فعالیت خبرگزاری پارس از حدود سه سال پیش از انقلاب تا بحبوحه رویداد‌های سال ۱۳۵۷ به وسیله بولتن‌های خبری نیز ادامه می‌یافت.

** بولتن نویسی

پیشکسوت خبرگزاری ایرنا در فارس درباره نحوه توزیع این بولتن‌ها می‌گوید: در روز ۵۰ نسخه بولتن چاپ می‌شد و به ۱۱ روزنامه استانی و همه ادارات دولتی توزیع می‌کردیم. صفحه اول و آخر این بولتن‌ها را خبرگزاری در تهران چاپ می‌کرد و به استان‌ها می فرستاد؛ اما محتوای روزانه آن خبرهای استانی بود که ما تهیه می‌کردیم.

زرین چنگ می افزاید: پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۹ براساس مصوبه دولت با تقاضای شخصی خود بازنشسته شدم و امروز در سن ۷۷ سالگی، قریب به ۳۵ سال است که در روزنامه خبرجنوب با عنوان معاون سردبیر در حال فعالیت هستم.

زرین چنگ درباره فضای روزنامه نگاری و دشواری های آن در هنگامه انقلاب گفت: قبل از انقلاب روزنامه آنچنان خواننده و تحلیلگر و مشتاق نداشت و قشری بخصوص با روزنامه‌ها سر و کار داشتند؛ از همین رو است که می‌توان گفت روزنامه در میان طبقات مختلف رسوخ نکرده بود؛ اما بعد از انقلاب هر فرد ایرانی که قدرت خواندن و نوشتن داشت به یک مفسر و تحلیل‌کننده مسائل سیاسی و اجتماعی بدل شد و بیان مطالبات مردم افزایش یافت،‌مطالباتی که برحق است و خواسته مردم است و باید به آن جواب مثبت داده شود.

وی با تاکید بر اینکه فعالیت مطبوعاتی در سال های نخست پس از انقلاب به دلیل دشمنی ها و فضای خاص سیاسی بسیار دشوار بود، عنوان می‌کند: در آن زمان فضایی حاکم بود که هیچ کس به خودش اجازه نمی‌داد که روزنامه داشته باشد؛ چراکه انقلاب اسلامی ایران، برخلاف دیگر انقلاب‌های جهان ریشه در اعتقادات مردم داشت و از همین رو دشمنان بیشتری نیز درمقایسه با دیگر انقلاب ها داشت.

زرین چنگ این فضا را منحصر به روزنامه‌ها نمی‌داند و می‌گوید: حتی در فعالیت‌های خبری مربوط به خبرگزاری نیز با این دشمنی‌ها مواجه بودیم و ناچار بودیم با شکیبایی اخبار را منعکس کنیم و بالاخره به‌گونه‌ای با شرایط دشوار کاری کنار بیاییم و موازنه‌ای بین خبر‌های خوب و ناگوار ایجاد کنیم.

** صف کشی خط قرمزها

این پیشکسوت روزنامه‌نگاری با اشاره به اینکه روزنامه‌های متولدشده در سال‌های آغازین انقلاب، در فضایی به وجود آمدند که خط قرمزها در مقابل هم صف‌آرایی کرده بودند، می‌افزاید: از ابتدای شکل‌گیری جمهوری اسلامی با گروه‌های مختلف بسیاری ازجمله معاندین و دشمنان مواجه بودیم که هریک قصد داشتند اهداف خود را پیش ببرند؛ طبعا در چنین فضایی گروه هایی بودند که اجازه فعالیت به مطبوعات نمی‌دادند.

او معتقد است گرچه این گروه‌ها قدرت جلوگیری از انتشار روزنامه را نداشتند، با فشار‌ها و آزار و اذیت‌ها مشکلاتی را برای فعالیت روزنامه‌نگاری پدید می‌آوردند؛ برای مثال با حمله به ساختمان جراید، ماکت روزنامه‌ها را پاره می‌کردند تا آن‌ها را دلسرد کنند.

زرین‌چنگ ادامه داد : باوجود چنددستگی‌هایی که شاید بتوان گفت جزو طبیعت هر انقلابی در بدو تولدش است، اگر روزنامه ‌نگار نمی‌دانست چه می‌خواهد بکند و برای خود و افکارش خط مشی تعریف نمی‌کرد، امکان اینکه بتواند بدرستی به وظیفه خود عمل کند، وجود نداشت؛ چراکه گروه‌های مختلفی که در پی سهم‌گیری از انقلاب بودند، از هیچ‌ راهی برای رسیدن به اهدافشان فروگذار نمی‌کردند.

این روزنامه نگار پیشکسوت با یادکرد از خاطرات گذشته می‌گوید: در هر کار و حرفه‌ای مسائل تلخ و شیرین فراوانی وجود دارد. برخی تلخی‌ها و شیرینی‌ها شخصی است؛ اما در کار ما تلخی‌ها و شیرینی‌هایی هم هست که در جامعه انعکاس برونی دارد. هر بار مردم شاد بودند و هر بار پیروزی نصیبشان می‌شد، بهترین خبری بود که می‌توانستیم منتشر کنیم و هر بار که دشمنان ضد انقلاب به دنبال براندازی بودند یا ترورهای موفقی داشتند و به نحوی به انقلاب و نظام و مردم ضربه می‌زدند، برای ما سرشار از تلخی و ناگواری بوده است.

مصاحبه از : سیده سمیرا متین نژاد