به گزارش پایگاه اطلاع رسانی روابط عمومی ایرنا، کتاب سواد رسانه ای شاددل در ۸۸ صفحه و در قالب ۵ فصل می کوشد پس از مرور سیر تحول رسانه ها در  دنیا، به تبیین موضوع مخاطب شناسی و رسانه بپردازد، پس از آن، مفاهیمی نظیر جریان آزادی اطلاعات و سواد رسانه ای را شرح می دهد و در فصل پنجم، از وضعیت سواد رسانه ای در زادگاهش، اردبیل سخن می گوید.

این کتاب در چهار فصل نخست، با ارایه مدلهای رسانه ای و جداول مفهومی تلاش کرده است موضوعات موردبحث را به صورتی روشن و علمی با مخاطبان مطرح کند.

فصل پنجم کتاب نیز در قالب جداول متنوع ، نتایج یک نظرسنجی از ۱۵۰ خبرنگار در استان اردبیل را در باره سواد رسانه ای منتشر کرده و در مجموع نتیجه گرفته است که سواد رسانه ای خبرنگاران مطبوعات در استان اردبیل بسیار بالا است.

متن گفت وگوی پایگاه روابط عمومی ایرنا را با یعقوب شاددل پیش رو دارید.

*آقای شاددل لطفا خودتان را برای همکاران و مخاطبان سایت معرفی کنید؟

شاددل: با سلام .اینجانب یعقوب شاددل خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی و دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی هستم. کار حرفه ای خود را  از سال ۱۳۸۲ به عنوان خبرنگار محلی در خبرگزاری ایلنا و  روزنامه های همشهری ،جام جم و اطلاعات شروع کردم و از سال ۹۵ در خبرگزاری ایرنا مشغول به خدمت هستم. در سال ۸۹ در جشنواره سراسری گردشگری و رسانه رتبه دوم کشوری و در جشنواره سراسری منابع طبیعی و رسانه رتبه سوم را کسب کردم. در سال ۹۶ هم به عنوان خبرنگار برتر در جشنواره ابوذر و در سال ۹۷ در بخش گزارش همین جشنواره، شایسته تجلیل شناخته شدم .

*شما در کتاب خویش به موضوع سواد رسانه ای پرداخته اید. انگیزه شما از نگارش این کتاب چه بود؟

شاددل: افراد با داشتن سواد رسانه ای می توانند رسانه ها و تولیدات رسانه ای را از یکدیگر تفکیک کرده و شناسایی نمایند زیرا در حال حاضر قرار گرفتن افراد در انتهای مسیر رسانه ها به عنوان دریافت کنندگان پیام پایان یافته است و آنها باید در فرایند ارتباط، شرکای فعالی باشند. از طرفی، استقامت در برابر تهاجم های رسانه ای مستلزم داشتن سواد رسانه ای است. ما باید بتوانیم رسانه ها را از یکدیگر شناخته و در برابر پیام های رسانه ای واکنش نشان دهیم.

از نظر من، سواد رسانه ای شامل توانایی های ویژه و دانش رسانه ای است. در واقع، سواد رسانه ای تلاشی است در جهت کشف ابعاد حسی نهفته در پیام های رسانه ای. به عبارت دیگر، سواد رسانه ای توانایی بررسی و تجزیه و تحلیل پیام هایی است که به طور روزانه درمعرض آن ها قرار می گیریم.

انگیزه من از نگارش این کتاب آگاهی بیشتر از مفهوم سواد رسانه ای ، آگاهی افراد نسبت به رژیم مصرف رسانه ای و یا به عبارت بهتر تعیین میزان و نحوه غذای رسانه ای از منابع متعدد رسانه ای ،استفاده هوشمندانه مخاطبان از رسانه ها ،تفکر انتقادی در مصرف رسانه ای و تشخیص پیام های رسانه ای با این مبنا است که رسانه "چه می گوید ،چگونه می گوید،کجا می گوید، که می گوید ،برای چه می گوید و با چه تاثیری می گوید " .

سواد رسانه ای به معنای تماشا کردن نیست، بلکه به معنای تماشای هوشمندانه و تفکر انتقادی است همانطور که از نظر «هابز» سواد رسانه ای توان ارزیابی پیام های رسانه ای است .

*شما در فصل آخر کتاب، سواد رسانه ای را در استان اردبیل بررسی کرده اید. در این باره توضیح دهید.

شاددل: بله. اینجانب تحقیق و پزوهشی در ارتباط با سواد رسانه ای خبرنگاران اردبیل انجام دادم که یافته های آن در این پژوهش نشان می دهد در میان خبرنگاران مطبوعات استان اردبیل با نرخ بالای سواد رسانه ای مواجه هستیم .

نتایج پژوهش نشان می دهد سواد رسانه ای خبرنگاران مطبوعات استان اردبیل نزدیک ۷۹ درصد است

نتیجه دیگر تحقیق حاکی از بالا بودن مولف تفکر انتقادی نسبت به سایر مولفه های سواد رسانه ای در بین خبرنگاران است.

*برای ارتقای سطح سواد رسانه ای در جامعه چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

شاددل:  معتقدم می توان و باید کارهای مختلفی در این زمینه صورت گیرد.

راهکارهای من به صورت فهرست وار چنین است:

- انجام پژوهش ها و مطالعات تطبیقی بیشتر برای ارزیابی سطح سواد رسانه ای در سنین مختلف به خصوص در میان اقشار تاثیرگذار کل کشور و سایر افراد جامعه مثل قشر دانشگاهی،حوزوی وغیره.

-تهیه وتنظیم کتابهای درسی وغیر درسی،مجلات تخصصی وغیره درباره ادبیات سواد رسانه ای.

-توجه سیاست گذاران وبرنامه ریزان کشور در سطح کلان به سواد رسانه ای و اختصاص بودجه برای آموزش آن به طور رسمی در مدارس و دانشگاهها با تاکید بر رسانه های جدید.

-برگزاری دوره های آموزشی برای اقشار مختلف با موضوع سواد رسانه ای.

-بالابودن چهار سطح (شنیداری،نوشتاری،خواندنی وصحبت کردن )زبانهای خارجی رایج در رسانه ها به دلیل سلطه این زبانها در فضاهای رسانه ای از طریق آموزش همگانی به طور کاربردی وعملی نه به سبک بی حاصل کنونی در نظام آموزش رسمی کشور.

-حمایت های مالی از محققان حوزه رسانه به خصوص محققانی که درحوزه سواد رسانه ای فعال می باشند.

-اختصاص زمان هایی در رادیو وتلویزیون به دلیل همه گیر بودن این رسانه در بین عامه مردم به برنامه های آموزشی سواد رسانه ای.

*فکر می کنید خبرنگاران ایرنا چه نقشی می توانند در ارتقای سطح سواد رسانه ای جامعه داشته باشند؟

شاددل: خبرنگاران در زمینه های مختلف به تجربه های رسانه ای بیشتر روی می آورند و هدایت و راهنمایی برای آنها بسیار اهمیت پیدا می کند. این امر به خلاقیت و تجربه آنها در زمینه فعالیت های رسانه ای می افزاید. تنوع وگوناگونی فراوان رسانه ای و کیفیت پرفراز و نشیب آن ممکن است اطلاعات رسانه ای را گنگ و گیج کننده نشان دهد. بنابراین، معتقدم همه خبرنگاران از جمله خبرنگاران ایرنا باید پیام های رسانه ای را گلچین کنند و سپس آن را اشاعه دهند. این امر می تواند در مورد مطالعه روزنامه، مجلات، و دیگر رسانه ها یا منابع مردمی در جامعه باشد. آنها می توانند توجه مردم را به عدالت وانصاف وچگونگی عملکرد رسانه ها معطوف کنند .

*آیا نگارش کتاب توسط خبرنگاران را توصیه می کنید؟ مزایا و موانع این کار چیست؟

شاددل: نگارش کتاب از سوی هرکسی مستلزم علاقه و انگیزه است خبرنگاران هم با توجه به اینکه رسانه ها را بخوبی می شناسند و از سواد رسانه ای بهتری برخوردار هستند می توانند در امر تحقیق و پژوهش ،نگارش کتاب در ارتباط با سواد رسانه ای و بخصوص خبر نویسی و گزارش نویسی و سبک های نوین خبر نویسی فعال باشند .

هرچند بالا بودن هزینه انتشار کتاب از اصلی ترین موانع است و مزایای آن برای خبرنگارانی که قصد تدریس در دانشگاه ها و یا تحصیل در مقاطع بالاتر را دارند بیشتر است .

*و به عنوان سوال آخر، چنانچه نکته ای یا خاطره ای برای خوانندگان ما دارید، بفرمایید.

شاددل: متاسفانه سواد رسانه ای برای برخی ها نا مفهوم است و خیلی از افراد سواد رسانه ای را معادل سواد خواندن، سواد بصری، سواد کامپیوتری می دانند در حالی که اینها صرفاً اجزای سازنده سواد رسانه ای محسوب می شوند.

در حال حاضر برخی ایرادات نگارشی رسانه را منتسب به نداشتن سواد رسانه ای صاحبان آن رسانه تلقی می کنند در حالی که سواد رسانه ای ضمن شناخت رسانه ها و پیام های رسانه ای از یکدیگر به مفهوم بررسی پیام آنها از جنبه های مختلف است .

خوب است بدانیم پنج پرسش کلیدی که به تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای کمک می کند عبارتند از :
۱-چه کسی این پیام را خلق کرده است؟ (شناخت مولف پیام ها است)
۲-از چه تکنیک خلاقانه ای برای جلب توجه مخاطب استفاده شده است؟(یافتن ساختار)
۳-چه میزان ممکن است انسان های متفاوت برداشت های متفاوتیی از این پیام داشته باشند؟(بررسی مخاطب)
۴-چه ارزش ها، سبک های زندگی و دیدگاه هایی در این پیام بازنمایی و یا حذف می شود؟ (بررسی محتوا)
۵-چرا این پیام ارسال شده است؟ (هدف نهایی از طراحی و ارسال پیام)

*رع*۱۵۵۱