به گزارش روابط عمومی ایرنا،  در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای ترغیب جامعه به افزایش جمعیت انجام شده در حالی که برخی معتقدند سخن از فرزندآوری در شرایط اقتصادی فعلی را بی جا و ناشی از بی اطلاعی مسئولان از چالش‌های اساسی زندگی مردم دانسته و از سوی دیگر حامیان سیاست‌ فرزندآوری از خطر پیری جمعیت انتقاد می گویند که برای اقتصاد، فرهنگ و جامعه آسیب زا و حتی غیرقابل جبران است.

دفتر پژوهش و بررسی های خبری ایرنا با دعوت از «محمود مشفق» و دکتر «مسعود عالمی نیسی» از اعضای هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی به واکاوی این مساله پرداخت و نتیجه این گفت و شنود ها در سه شماره در تارنمای پژوهش های خبری ایرنا قرار گرفت.

آنچه در ذیل می آید خلاصه ای از این نشست به منظور بررسی ابعاد سیاست‌های فرزندآوری و نقدهای موجود درباره آن است:

جمعیت ما هنوز سالمند نشده است

بخش اول این نشست با عنوان "با رشد سالانه ۱۰۰ هزار باروری، در سال ۱۴۳۰ معضل سالمندی نداریم" به وضعیت پنجره جمعیتی کشور پرداخت. اینکه هنوز جمعیت ما چندان سالمند نشده و جمعیت زیادی در سن کار و فعالیت قرار دارند. زمانی که جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال یک کشور، ۷۰ درصد یا دو سوم جمعیت را تشکیل می‌دهند، اصطلاحا گفته می‌شود پنجره جمعیتی ایجاد شده که بخش اعظم جمعیت کشور در سن کار و فعالیتند و می‌توانند باعث رشد و توسعه کشور شوند. بخشی از این جمعیت هم در سن زاد و ولد و باروری (۱۵ تا ۵۰ یا ۵۴ سال) هستند و در دل پنجره جمعیتی هستند.

این موضوع نیز مورد تاکید قرار گرفت که وقتی در کشوری باروری کل کمتر از سطح جانشینی باشد، یک آستانه هشدار است و تداوم این روند در بلندمدت، می‌تواند باعث تغییر هرم سنی شود. الان میزان باروری کل به ۱.۶۵ رسیده، یعنی هر دو نفر، ۱.۶ نفر جایگزین خودشان می‌کنند.

در این نشست عنوان شد که اکنون حدود ۵۰ درصد زنان و دختران ما در سن باروری هستند و براساس یک مطالعه سناریونویسی تا سال ۱۴۲۰ این نسبت کمتر از ۴۰ درصد نخواهد شد.  اگر تا ۱۴۲۰ سالی یک دهم یعنی حدود ۱۰۰ هزار مورد به نرخ باروری اضافه کنیم و بعد از آن، ۱۰ سال باروری ثابت بماند، در سال ۱۴۳۰ معضل سالمندی نداریم.

ضرورت ایجاد اکوسیستم اقتصای، اجتماعی و فرهنگی برای تشکیل خانواده

در بخش دوم این نشست که با عنوان "تمایل جامعه ایران به داشتن ۲.۵ فرزند است" روی تارنمای ایرنا قرار گرفت به عدم توجه به پنجره جمعیتی اشاره شد اینکه این بی توجهی تاثیر خود را بر کاهش باروری خواهد گذاشت و صرف نظر از مسائل اقتصادی و تجرد، باید میزان هزینه یک خانواده چندفرزندی در تهران، کرج یا دیگر شهرها را محاسبه کرد و نظام حقوق و دستمزد را براساس آن قرارداد.  

ضرورت ایجاد اکوسیستم شامل فضای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روانی برای تشکیل خانواده از دیگر مباحثی بود که در این میزگرد مورد تاکید قرار گرفت چرا که جوانان با امنیت خاطر و بدون نگرانی از اجاره خانه و مسائل اقتصادی به فکر تشکیل خانواده باشند همان طور که روندهای کشورهای مختلف دنیا مثل روسیه هم نشان می‌دهد وقتی رونق اقتصادی بوده، باروری هم بالاتر بوده است.

ضرورت حدف موانع فرزندآوری

اینکه "هنوز مردم به فرزندآوری قانع نشده‌اند و به جای مردم، دولت مخاطب باشد" عنوان بخش آخر و سوم این نشست است. حذف موانع فرزندآوری و عدم اقناع جامعه به تغییر شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» از مهم ترین مباحث این بخش است.

کارشناسان براین باورند که عمده نگاه قانون جوانی جمعیت و تعالی خانواده، تسهیلگری اقتصادی بوده، اعم از وام‌های فرزندآوری و زمین و خودرو و غیره که البته چنین مواردی در سیاست‌های جمعیتی کشورهای دنیا رایج هست، اما بخشی از مساله است و مورد مهمتر دیگر مانع‌زدایی است، یعنی اصلاح قوانین ناهماهنگ با سیاست جمعیتی و یک بخش هم اقناع جامعه است.

در جمع بندی این نشست عنوان شد که سیاست گذاری جمعیت یک متغیر کنار n متغیر دیگر است و تعیین‌کننده نهایی نیست و از طرفی تغییر یک پارادایم و باور عمومی که در جامعه جا افتاده، به راحتی امکان پذیر نیست. همچنین الان سیاست های جمعیت، مردم را مخاطب قرار داده در حالی که باید دولت را مخاطب قرار داد و خواست که موانع را بردارد.