به گزارش روابط عمومی ایرنا، اینک ۹۰ سال از عمر ایرنا می‌گذرد، رسانه‌ای که پیش از پیروزی انقلاب به نام «پارس» شناخته می‌شد و در دهه ۶۰، نامش به «خبرگزاری جمهوری اسلامی» تغییر یافت و از تخلص عنوان لاتین آن واژه «ایرنا» در سطح افواه و افکار عمومی اشتهار یافت؛ رسانه‌ای که همواره استانداردها و اصول حرفه‌ای خبر را دنبال کرده و شیوه نگارش اخبار و گزارش‌هایش سرلوحه آموزش دانشجویان روزنامه‌نگاری و خبرنگاری در سرفصل‌های دانشگاهی بوده است.

همین پشتوانه موجب شده است تا ایرنا، رسانه‌ای اصیل و وثیق محسوب شود که نامش با ایرانِ بزرگ گره خورده و از همین رو، پیشکسوتان عرصه خبر بر این باورند که باید این اصالت بایسته و شایسته همواره محفوظ داشته شود و ناظر به ملاحظات جایگاه رسانه‌ها به مثابه رکن چهارم دموکراسی، صدای همه مردم ایران و مسوولانش باشد.

به اعتقاد آنان، مرجعیت رسانه‌ای ایرنا در برقراری پیوند صحیح مردم با حاکمیت معنا پیدا می‌کند و در پرتو این رهیافت می‌تواند مرجعیت، جامعیت و اصالت رسانه‌ای خود را مستظهر به ۹ دهه سابقه پربار فعالیتش، در کشور محفوظ بدارد و از آن پاسداری بکند.

در شرایطی که رسانه‌های گوناگون از تصویری و برخط گرفته تا پلتفرم‌های فضای مجازی در انتشار اخبار، گوی سبقت را از هم می‌ربایند و با انواع شگردها بدنبال جذب مخاطبان حداکثری هستند، رسانه‌ای پیروز میدان است که علاوه بر رعایت مبانی حرفه‌ای خبر شامل «سرعت، دقت و صحت»، نیاز مخاطبش را نیز به فراست دریابد و به بهترین وجه ممکن پاسخ دهد درغیراین صورت دیری نخواهد پایید که مرجعیت حرفه ایش و ارجحیتش نزد افکار عمومی‌ را از کف خواهد داد.

به باور صاحبنظران، رسانه‌ای که نتواند نیازهای جامعه را در عرصه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی برآورده سازد و آینه تمام‌نمای تقاضاهای مخاطبانش باشد، مرجعیتش را از دست خواهد داد و میدان را به رقبای دیگرش حتی در بیرونِ مرزها واگذار خواهد کرد.

از نگاه پیشکسوتان عرصه روزنامه‌نگاری همچون «فریدون صدیقی»، وقتی خبری خوانده می‌شود که مخاطبان، خودشان را در لابلای متن و محتوای تولید شده ببینند اما وقتی اخبار منتشره گویای حقیقتِ نباشد، به تبع مخاطبی هم وجود نخواهد داشت.

این گفته، گویای این مهم است که ادامه حیات رسانه‌ها به میزان مخاطبانشان وابسته است درغیراین صورت آنها به کالبدی بی‌جان می‌مانند که فقط حضور دارند بی‌آنکه منشاء اثر باشند.

در این میان، ایرنا به مثابه رسانه مادر و یگانه خبرگزاری رسمی کشور، ورای همه پیشینه‌ها و تعریف‌هایی که همواره به وقت برگزاری سالگردها و مناسبت‌ها در این باره بیان می‌شود، رسانه‌ای کانونی است که با داشتن عقبه‌ای وزین باید به ریشه‌های خود بازگردد و احیای دوباره مرجعیت خود را در سرلوحه راهبردهای نوینش قرار دهد.

تداوم مرجعیت خبری در گرو گرایشات کلان نگر

به باور یک پیشکسوت روزنامه‌نگاری در اصفهان، اصالت کارکردی یک رسانه در گرو گرایشات مخاطب پسندانه و مردم گرایانه آن است.

فضل‌الله صلواتی استاد پیشین دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی در اصفهان که در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ هفته‌نامه «نوید اصفهان» را منتشر می‌کرد و از سال ۱۳۷۹ تا اوایل دهه۹۰ ریاست انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران شاخه اصفهان را بر عهده داشت، انتشار اخبار گوناگون در ایرنا در تمام سال‌های که او کوشنده عرصه رسانه و سیاست بوده است را بهنگام و شایسته می‌پندارند اما در عین حال گوشزد می‌کند که در شرایط حاد کنونی کشور، رسالت این خبرگزاری در بازتاب واقعیت‌های مبتلابه جامعه، بیش از پیش اهمیت یافته است.

وی به خبرنگار ایرنا گفت: در شرایطی که بواسطه تحریم‌های ابرقدرت‌های متخاصم ایران، انبوه مردم درگیر و دار مشکلات اقتصادی، تورم و گرانی گرفتارند و مسائل حاد محیط زیستی همچون فرونشست، پایداری سرزمینی کلانشهری مثل اصفهان را دچار چالش کرده است، ایرنا باید به رسالت خود در بازنمایی ابعاد این واقعیت‌ها و انعکاس نظر کارشناسان، برای رسیدن به راهبردها و راهکارهای گره‌گشا، همت مضاعف گمارد.

صلواتی تاکید کرد: خبرگزاری دولت، باید واقعیت‌های جامعه را اعم از مثبت و منفی، بیان و با افراد صاحبنظر مصاحبه و در تبیین وقایع کشور، رویکردی فراجناحی و ملی داشته باشد.

وی تصریح کرد: رسانه‌های خارجی ساعت به ساعت با صاحبنظران بحث و نظراتشان را در باب مشکلات جوامع خود منعکس می‌کنند، اما در رسانه‌های رسمی ایران، کمتر چنین کاری صورت‌ می‌گیرد.

رییس سابق انجمن صنفی روزنامه‌نگاران اصفهان گفت: در شرایطی که برخی رسانه‌های کشور از جمله صدا و سیما انعکاس اخبار دقیق، همه‌جانبه و ابتلائات جامعه را قربانی پخش برنامه‌های دیگر یا رویکردهای جناحی خود می‌کنند و باعث نگاه برونگرای مخاطبان داخلی می شوند، ایرنا بعنوان رسانه‌ای اصیل و کلان نگر، باید مسوولیت این رسالت فرازمند ملی را بر عهده بگیرد تا جامعیت و مقبولیت رسانه‌ای به درون کشور بازگردد.

صلواتی افزود: رسانه ملی، برخی رسانه‌های برخط و مکتوب، تابع یک خط خاص هستند اما اصالت یک رسانه در همه جانبه‌نگری و درنظرگرفتن همه خط و خطوط تاثیرگذار در نظام حکمرانی کشور است.

وی گفت: جامعیت‌پردازی در اخبار و گزارش‌های ایرنا بعنوان یک خبرگزاری ریشه‌دار می‌تواند این خلاء بزرگ ایجاد شده در نظام خبرپراکنی کشور را پُر کند.

وجود نیروهای حرفه‌ای، وجه رجحان رسانه‌ای ایرنا

یکی دیگر از فعالان عرصه رسانه اصفهان معتقد است که استقلال فکری خبرگزاری ایرنا می‌تواند منشاء تعمیم اثر این رسانه در جامعه باشد.

منصور گلناری در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: خبرگزاری دولت بدلیل ساختار حاکمیتی آن تا حدی می‌تواند به دولت انتقاد کند اما اگر این دریچه بیشتر باز شود و مدیرانش بیشتر به استقلال فکری رسانه خود بپردازند، به تبع ایرنا بعنوان رسانه مادر کشور بهتر می‌تواند مورد وثوق و اعتماد افکار عمومی واقع شود و مخاطبانش را جذب خود کند.

گلناری تاکید کرد: اگر یک رسانه استقلال کاریش را از دست بدهد یا در نظام داده‌پردازی خود دچار محدودیت و تضییق بشود، بطور قطع نمی‌تواند نقش و رسالت‌ خود را نیز بدرستی ایفا کند.

وی گفت: خبرگزاری ایرنا مرکز اصفهان نسبت به اَبَرچالش‌های این استان، در حد توانش به تولید اخبار و گزارش مسائلی همچون فرونشست، خشکی زاینده رود و آلودگی هوا پرداخته اما رفع برخی محدودیت‌های ساختاری و دولتی در آن بازهم بیشتر می‌تواند دستش را در انعکاس بحران‌های جاری بگشاید و تاثیرش را در نظام اطلاع‌رسانی منطقه فزونی بخشد.

وی گفت: ایرنا یک رسانه وزین، حرفه‌ای و ریشه‌دار در ایران محسوب می‌شود که در همه این سال‌ها خبرنگاران خوبی تربیت کرده و به پشتوانه خبرنگاران پیشکسوت و نیروهای مبرزش، رعایت اصول حرفه‌ای در آن نسبت به تغییرات سیاسی و تحولات جبری مدیریتی اش، ماندگار بوده و ثبات نسبی داشته است.

به گفته وی، این توان و قابلیت تابع بدنه با ثبات و حرفه‌ای این خبرگزاری پرسابقه است که رمز موفقیت آن در رقابت‌های خبری محسوب می‌شود.

این پیشکسوت عرصه خبر در عین حال معتقد است که با توجه به امکانات و ویژگی‌هایی که خبرگزاری ایرنا دارد، این رسانه بازهم می‌تواند پویاتر از گذشته عمل کند.

گلناری افزود: جنبه بین‌المللی ایرنا نیز باید بیشتر تقویت شود چراکه این خبرگزاری از ظرفیت ساختاری و حرفه ای و جایگاه برون مرزی لازم در این زمینه برخوردار است.

اعتماد عمومی، بزرگترین سرمایه یک خبرگزاری

فضل‌الله سلطانی یکی دیگر از پیشکسوتان و کوشندگان رسانه‌ای کشور معتقد است که ایرنا به سبب اندوخته های پربارش باید از ثبات نیروهای حرفه ایش برخوردار باشد و در رویکردهای عملی‌ و حرفه‌ای خود، با نوسان خط‌ها و تغییر جبهه‌های سیاسی درون نظام، دچار استحاله و دگرگونی نشود.

او که در دهه ۶۰ سرپرستی موسسه اطلاعات را در استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری و گیلان بر عهده داشته است و سابقه ریاست انجمن صنفی روزنامه‌نگاران اصفهان را هم در کارنامه خود دارد، در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد: در یگانه رسانه رسمی کشور باید سازوکاری اتخاذ و مصوب شود تا متغییرات مدیریتی طیف‌ها و جریانات سیاسی کشور نتوانند نیروهای کیفی و خبرنگاران حرفه‌ای این رسانه را کنار بگذارند و از گردونه کار خارج کنند.

وی گفت: ایرنا به خودی خود باید به مثابه یک دانشگاه و کارگاه آموزش خبر و تربیت نیرو فعال باشد همانگونه که روزنامه‌های اطلاعات و کیهان در اوایل انقلاب چنین نقشی داشتند و تمام متولیان و نویسندگان روزنامه‌هایی که بعدها تحت عنوان «زنجیره‌ای» پا به عرصه ظهور گذاشتند، در این ۲ موسسه رشد کرده بودند.

این پیشکسوت عرصه رسانه گفت: سرمایه‌های اصلی ایرنا نیروهای زُبده آن هستند که باید به نحو مستمر و موثر از آنها پشتیبانی شود و تحولات مدیریتی ناشی از تغییر دولت‌ها، آنها را دستخوش تحولات افول‌گرایانه نکند، به این معنا که نیروهای ۳۰ ساله جایگزین نیروهای ۴۰ ساله و با رشد۳۰ ساله‌ها، افراد ۲۰ ساله‌ جایگزین آنها شوند نه اینکه با بازنشسته شدن یا کنار گذاشتن پیشکسوتان، کسانی که دارای خط و خطوط خاص هستند بر اساس تحولات مدیریتی، سکاندار اداره این رسانه قدیمی که جزو مفاخر رسانه‌ای کشور به شمار می‌رود، بشوند.

به باور سلطانی، اگر با بازنشستگی پیشکسوتان ایرنا، نیروی زُبده و آموخته جایگزین آنها نشوند، این رسانه بطور قطع دچار افت کیفیت خواهد شد و بزودی بازار مخاطبانش را از دست خواهد داد.

وی گفت: یکی از اساسی‌ترین سرمایه‌های یک خبرگزاری، جلب اعتماد عمومی است اما تحقق این امر نیز اتفاقی نیست.

این پیشکسوت عرصه رسانه گفت: اگر جهت حرکت خبرگزاری ایرنا، نداوم جلب اعتماد مخاطبانش باشد حتی اگر مقامات دولتی هم کارکرد آن را برنتابند، بازهم مرجعیت رسانه‌ای خود را حفظ خواهد کرد.

وی افزود: اعتماد عمومی می‌تواند ضامن بقا و مشروعیت دولت‌ها باشد و اگر چهارچوب کار ایرنا، فرایند اعتمادسازی برقرار باشد، این مهم نیز محقق خواهد شد.

سلطانی گفت: مخاطب در مراجعه به رسانه‌ بدنبال دریافت اخبار سریع، جدید و صحیح است اما وقتی در این زمینه ناکام بماند، لاجرم به سراغ فضای مجازی و رسانه‌های بیگانه می‌رود.

رییس سابق انجمن روزنامه‌نگاران اصفهان افزود: بسیاری از مردم متوجه اشتباه و دروغ‌های منتشر شده در فضای مجازی نمی‌شوند و مقصر این موضوع نیز متولیان رسانه‌ای کشورند.

وی تصریح کرد: اینگونه رسانه‌ها مقصر از دست رفتن اعتماد عمومی در کشور هستند چرا که اخبار جعلی و دروغ را منتشر می‌کنند.

برخی نظریه‌دانان دیگر حوزه رسانه در باره اهمیت کارکرد متعامل و دوسویه ایرنا اتفاق نظر دارند و معتقدند که نقش خبرگزاری دولت بعنوان رابط بین توده مردم، قشرهای دانشگاهی و حاکمیت باید پررنگ شود به گونه‌ای که منعکس‌کننده تقاضاهای بدنه جامعه به حاکمیت و در مقابل بازتاب دهنده دیدگاه تصمیم گیران نظام حاکمه به بدنه جامعه باشد.

این نظر یکی دیگر از پیشکسوتان روزنامه‌نگاری در اصفهان است که به باور او ایرنا باید آینه‌ای با ۲ نوع کارکرد همپوش باشد.

مرتضی پدریان، مدیرمسوول هفته نامه «تُندر» در اصفهان که ۱۵ سال این نشریه را اداره کرده است، در گفت و گو با ایرنا افزود: کارکردهای ایرنا باید روایتگر نظرات و دیدگاه‌های حوزه‌های علمی، تخصصی و سازمان‌های مردم نهادِ به دولت و از طرف دیگر، انعکاس دهنده تصمیمات دولت به آحاد جامعه باشد.

وی گفت: ایرنا در دوره‌هایی بازتاب خوبی از واقعیت‌های جامعه و نظرات کارشناسان داشت اما در برخی دوره‌ها هم در انعکاس واقعیت‌های جامعه دچار نوعی خودسانسوری شد.

این پیشکسوت روزنامه‌نگاری افزود: پوشش ندادن برخی واقعیت‌های اجتماعی و خودسانسوری در سال‌های اخیر منجر به کاهش اقبال مردم نسبت به برخی رسانه‌ها در کشور شده است.

وی خاطرنشان کرد: اگر رسانه‌ای، معنای رکن چهارم دموکراسی را بازیابد، می‌تواند در حوزه تصمیم‌گیری و هدایت افکار عمومی به سمت واقعیت‌های جامعه نقش‌آفرین باشد.

این جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه تاکید کرد: فاصله گرفتن رسانه از این مسیرِ حیاتی، موجب از دست رفتن سرمایه‌های اجتماعی‌ اس می‌شود.

پدریان گفت: اینک وضعیت جامعه در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی عقیدتی و دینی مناسب نیست اما برخی رسانه‌ها نتوانستند این واقعیت‌ها را بخوبی منعکس کنند و چشم برهم نهادن آنها بر روی این ملاحظات محسوس موجب از دست دادن سرمایه اجتماعی آنها خواهد شد.

این پیشکسوت عرصه رسانه گفت: خبرگزاری ایرنا، رسانه دولتی است اما این به این به معنای ابزارِ دست دولت بودنش نیست.

وی تصریح کرد: در حالی که برخی رسانه‌ها توجیه‌گر مشکلات موجود در جامعه هستند، وقت آن است که ایرنا منعکس‌کننده صدیق دیدگاه‌های ملت و نظام حکمرانی و حلقه واسط بین تقاضاهای متقابل دولت و ملت از یکدیگر باشد.

به گزارش ایرنا، این خبرگزاری بعنوان یگانه سازمان رسمی خبری کشور امسال وارد ۹۰ سالگی خود شده است.

آغاز کار این رسانه در سال ۱۳۱۳ با عنوان «آژانس خبری پارس» بود اما در سال ۱۳۴۲، این نام به «خبرگزاری پارس» با نام اختصاری «پانا» (PANA) تغییر یافت.

به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت در دی سال ۱۳۶۰، خبرگزاری پارس نیز به نام «خبرگزاری جمهوری اسلامی» تغییر داده شد.

نام اختصاری «ایرنا» برگرفته از حروف نخست عبارت ISLAMIC REPUBLIC NEWS AGENCY است.

اخبار ایرنا اصفهان را اینجا بخوانید.